آشنایی با مفاهیم تجارت الکترونیک

تجارت الكترونيكى (E-Commerce) مفهوم و جريان قدرتمندى است كه زندگى بشر كنونى را دستخوش تغييرات اساسى كرده است. تجارت الكترونيكى از نمودهاى عينى انقلاب فناورى اطلاعات و ارتباطات در عرصه اقتصاد است. اين سبك از تجارت به دليل مزايا و منافع سرشارى كه براى انسان داشته، به سرعت در حال گسترش است. مى توان به قطعيت ادعا كرد كه تجارت الكترونيكى بسيارى از محدوديت هاى تجارت سنتى را از پيش روبرداشته است و نه تنها فرم و شكل ظاهرى تجارت سنتى را بلكه محتواى امر تجارت را نيز دستخوش تغييرات خود كرده است، تغييرى كه مبناى هرگونه اقدام و نظر در عرصه اقتصاد واقع شده است.

وجود بازارها، پاساژها و مغازه هاى مجازى كه هيچ مكان فيزيكى را اشغال نكرده اند و در عين حال امكان بازديد و گردش در اين بازارها به صورت لحظه اى و در هر نقطه از جهان بدون ترك منزل ميسر است و نيز انتخاب و سفارش خريد كالاهايى كه در نقاط نامعلومى از جهان در ويترين هاى مغازه هاى مجازى قرار دارند و بر روى شبكه مجازى نيز تبليغ مى شوند از طريق پرداخت هاى الكترونيكى فراهم شده است. همه اين گزينه ها سبب شده اند كه تجارت الكترونيكى (E-Commerce) معجزه قرن تلقى شود.

تعریف تجارت الکترونیک

تجارت الكترونيك عبارت است از خريد (buy) و فروش (sell) و مبادله (Exchange) كالا (product)، خدمات (services) و اطلاعات (Information) از طريق شبكه هاى رايانه اى از جمله اينترنت. اين نوع از تجارت بر پردازش و انتقال الكترونيكى داده ها شامل متن، صدا و تصوير مبتنى است. تجارت الكترونيك فعاليت هاى مختلفى از جمله مبادله، تحويل فورى مطالب ديجيتال، انتقال الكترونيكى وجوه، مبادله الكترونيكى سهام، بارنامه الكترونيكى، طرح هاى تجارى و مهندسى و خدمات پس از فروش را نيز در برمى گيرد.

ويژگى اصلى اين نوع از تجارت تسهيل فرآيندهاى تجارى، حذف فرآيندهاى غيرضرورى و زائد در انجام امور بازرگانى و كاهش هزينه ها از طريق بهبود و افزايش هماهنگى، كاهش هزينه هاى ادارى خصوصاً هزينه مكاتبات و نيز بهبود دسترسى به بازار و افزايش تنوع براى مشتريان است. در اين ميان، فناورى هاى نوين ارتباطى مانند اينترنت، اكسترانت، پست الكترونيك و تلفن هاى همراه در گسترش و توسعه تجارت الكترونيك نقش بسزايى دارند.

مايكل دل، مؤسس شركت Dell كه روش فروش مستقيم را براى فروش رايانه هاى خود انتخاب كرده است، در مورد تجارت الكترونيك مى گويد: بسيارى از فروشگاه ها تبديل به نمايشگاه خواهند شد. فروشگاه هاى اخير سونى و اپل براى اين منظور طراحى شده اند كه محصولات اين شركت ها را به نمايش بگذارند تا بسيارى از مردم جهان اين محصولات را به صورت online بخرند. احتمال دارد جهان آن لاين و آف لاين در هم ادغام شوند. فروش هاى چند كاناله مى تواند تركيبى از فروشگاه هاى سنتى ـ كاتالوگ چاپ نشده ـ خط تلفن و يا شايد هم يك وب سايتى براى تجارت الكترونيكى باشد، اما سرانجام همان وب سايت مكانى است كه سفارش خريد را از مشترى دريافت خواهد كرد.

- تاريخچه اينترنت

اينترنت كنونى در اواخر دهه ۱۹۶۰ در وزارت دفاع آمريكا پديد آمد. در آن زمان وزارت دفاع آمريكا آژانس پروژه هاى پژوهشى پيشرفته را پايه گذارى كرد كه نهادى براى گسترش فناورى هاى اطلاعاتى بود و شبكه اى كه بدين ترتيب پايه گذارى شد آرپانت (ARPANET) نام گرفت. آرپانت اوليه تنها شامل مراكز پژوهشى و نظامى بود كه رايانه هاى آن ها به هم متصل بود و اين اتصال از طريق خطوط تلفن انجام مى گرفت.

هدف اصلى از راه اندازى اين مركز ايجاد سيستمى غيرمتمركز براى ارتباطات پژوهشى ميان مراكز بود، به گونه اى كه در شرايط اضطرارى با از كار افتادن هر بخش از شبكه ساير اجزاى شبكه به فعاليت خود ادامه دهند. در سال ۱۹۸۴ تعداد رايانه ها متصل به آرپانت به ۱۰۰ عدد رسيد. پژوهشگرانى كه براى انجام امور پژوهشى از آرپانت كمك مى گرفتند، به سوى شبكه هاى رايانه اى

با سرعت بالاتر روى آوردند.

در سال ،۱۹۸۶ مؤسسه ملى علوم آمريكا شبكه NSFNET را براى ارائه ارتباطات شبكه اى به مراكز تحقيقاتى بيشتر و گسترش شبكه هاى بين المللى تأسيس كرد. تعداد رايانه هاى فعال در اين شبكه تا سال ۱۹۸۹ به ۱۰۰ هزار رايانه رسيد. در سال، ۱۹۹۰ آرپانت به پايان عمر خود رسيد اما اينترنت رشد كرد و در سال ۱۹۹۲ تعداد رايانه هاى فعال به ۱ ميليون و در سال ۱۹۹۳ به ۲ ميليون رسيد و دوران رشد اينترنت از اين سال به بعد آغاز شد.

تاريخچه تجارت الكترونيكى

در سال هاى ابتدايى دهه ،۱۹۷۰ واژه تجارت الكترونيكى به معاوضه داده هاى الكترونيكى براى ارسال سندهاى تجارى مانند سفارش هاى خريد يا صورت حساب هاى الكترونيكى اطلاق مى شد و بعدها با گسترش اين صنعت واژه تجارت الكترونيكى به تجارت از طريق شبكه وب براى خريد كالا و خدمات گفته مى شد.

زمانى كه نخستين شبكه جهانى وب به صورت فراگير و شناخته شده در ۱۹۹۴ رواج يافت، بسيارى از پژوهشگران پيش بينى كردند كه اين شيوه از تجارت يعنى تجارت مبتنى بر وب به زودى به بخش مهمى در اقتصاد دنيا تبديل خواهد شد اما ۴ سال طول كشيد تا پروتكل هاى مبتنى بر http به طور گسترده در اختيار كاربران قرار بگيرد.

اولين كسب و كارهاى الكترونيكى را مى توان در ۱۹۹۸ و در ميان تعدادى از كسب و كارهاى معتبر در كشور آمريكا و اروپاى غربى شاهد بود. كسب و كارهايى كه با راه اندازى وب سايت هايى ابتدايى شكل گرفت و سپس توسعه يافت. در سال ۲۰۰۵، تجارت الكترونيكى در اكثر شهرهاى آمريكا، اروپا و آسياى شرقى به سرعت توسعه و رواج يافت. عده اى معتقدند كه قدمت تجارت الكترونيكى (E-Commerce) به پيش از پيدايش اينترنت كنونى بازمى گردد اما به دليل هزينه هاى سنگين اين سبك از تجارت، امكان استفاده از آن تا چند سال گذشته مختصراً در اختيار شركت ها، بنگاه هاى تجارى و مؤسسات اقتصادى بود اما با فراگيرشدن اينترنت و امكان استفاده همه مردم اين فرصت به دست آمد كه ساختار تجارت الكترونيكى تغيير كرده و از حالت اختصاصى بودن براى طبقه خاصى خارج شده و به صنعتى در دسترس تبديل شود

چارچوب تجارت الكترونيك

چارچوب هاى تجارت الكترونيك از ۳ سطح تشكيل يافته است كه براى داشتن تجارت الكترونيك موفق وجود اين چارچوب ها لازم است:

- زير ساختار:

بخش اول از چارچوب هاى مورد نياز تجارت الكترونيك شامل سخت افزار، نرم افزار، پايگاه هاى داده اى و ارتباطى است كه براى انجام وظيفه در قالب خدمات worldwide web بر روى اينترنت و يا ساير روش هاى پيام گذارى و پيام گيرى بر روى اينترنت و يا ساير شبكه ها به كار مى رود.

- خدمات:

بخش دوم از چارچوب ها شامل دامنه گسترده اى از خدمات كه توانايى پيدا كردن و ارائه اطلاعات را فراهم مى آورند و شامل جست وجو براى شركاى تجارى و همچنين مذاكره و توافق درمورد مبادلات تجارى هستند.

محصولات و ساختارهاى تجارت الكترونيك: اين بخش از چارچوب هاى (E-Commerce) مشتمل بر پيش بينى و تدارك مستقيم كالاها و خدمات تجارى وابسته به اطلاعات براى مشتريان و شركاى تجارى، همكارى و سهيم شدن در اطلاعات داخل و خارج سازمان و سازمان دهى محيط بازار الكترونيكى و زنجيره تهيه و پشتيبانى است.

مراحل تجارت الكترونيك

مراحل رشد و گسترش تجارت الكترونيكى را مى توان به ۵ بخش تقسيم كرد كه هر چه به گام هاى پايانى تر نزديك مى شويم در حقيقت به تجارت الكترونيكى واقعى نزديك تر شده ايم و شركت ها و سازمان هايى كه در جست وجوى بازار الكترونيكى براى كالاها و خدمات خود هستند، سعى در رسيدن به مراحل پايانى اين چرخه دارند.

در مرحله اول از مجموعه مراحل پنج گانه، شركت يا سازمان متقاضى تجارت الكترونيك سعى در ايجاد يك سايت ساده شامل اطلاعات محصولات و خدمات توليدى خود را دارد تا اين اطلاعات از طريق اينترنت در اختيار مشتريان قرار بگيرد. در حقيقت، مرحله اول به معناى به وجود آمدن ويترينى بر روى شبكه جهانى وب براى بازديدكنندگان است تا اطلاعات مورد نظر خود را از طريق اين صفحات دريافت كنند.

اين مرحله شامل توسعه و گسترش مرحله اول است. در اين مرحله سايت شركت تبديل به يك پايگاه داده اى (DataBase) قوى شده، براى نگهدارى اطلاعات مورد استفاده قرار مى گيرد، در اين مرحله، اطلاعات همه محصولات و خدمات و شرح كامل آنها در بانك اطلاعات قرار مى گيرد و كاربران امكان ارسال سفارش خريد از طريق اين وب سايت را خواهند داشت، اما هنوز زيرساخت هاى لازم براى پرداخت اينترنتى فراهم نشده است و پرداخت پول به همان روش سنتى انجام خواهد گرفت.

برقرارى امكان تعامل از مهمترين نكات مرحله سوم است. در اين مرحله، كاربران امكان تعامل با مدير سايت را خواهند داشت كه اين تعامل از طريق e-mail، chat و voice خواهد بود و كاربران در بازه زمانى بسيار كوتاه مدت پاسخ خود را از مدير سايت دريافت خواهند كرد و امكان پرسش و پاسخ online ميان فروشنده و خريدار و نيز رد و بدل شدن اطلاعات در مورد كالا و يا خدمات خواسته شده وجود دارد.

در اين مرحله، امكان پرداخت اينترنتى براى كاربران فراهم خواهد شد و مشتريان پس از ارسال فرم هاى سفارش خريد و دريافت كالا، وجه موردنظر و توافق شده را از طريق پايانه هاى فروش بانك ها و مؤسسات مالى طرف قرارداد براى فروشنده ارسال خواهند كرد كه اين حمل و نقل پول به صورت بسيار امن از طريق اينترنت براى مشتريان فراهم خواهد شد.

مرحله آخر كه آخرين مرحله از مراحل پنج گانه است، به مرحله يكپارچگى معروف است. در اين مرحله، سيستم هاى واسطه اى ميان فروشنده و خريدار با سيستم هاى موجود در سازمان و يا شركت به حالت يكپارچگى كامل درخواهند آمد. بدين معنا كه اگر كالايى فروش رود، موجودى كالاى فروش رفته به ميزان خريدارى شده از موجودى انبار كسر شده و همزمان دستور خريد جديدى براى جايگزين كردن كالاى فروش رفته به انبار ارسال خواهد شد و در خريدهاى بعدى موجودى انبار بلافاصله به نمايش درخواهد آمد. اين مرحله از مجموعه مراحل تجارت الكترونيك كامل ترين مرحله در تجارت الكترونيكى است كه در آن نتيجه همه عمليات مربوط به داد و ستد در همه سيستم هاى سازمان منعكس مى شود.

تجارت الكترونيكى پاره اى

در اين سبك از تجارت الكترونيكى، تنها بخشى از فرايندهاى داد و ستدى به صورت غيرالكترونيكى و سنتى انجام مى شود و سازمان تنها از اينترنت به عنوان يك پل ارتباطى با مشتريان خود بهره مى گيرد و پس از دريافت سفارش كالا اجناس را تحويل مشترى مى دهد و پول كالا و خدمات را به صورت نقدى دريافت مى كند. اين مدل از تجارت الكترونيكى نمونه اى بسيار كارا و اثربخش براى كشورهايى است كه از زيرساخت هاى مناسبى براى تجارت الكترونيكى بهره نمى برند.

مدل هاى تجارت الكترونيك

استفاده از اينترنت به عنوان اصلى ترين بستر ارتباطى در تجارت الكترونيكى باعث به وجود آمدن مدل هاى گوناگونى در اين سبك از تجارت شده است. اين مدل ها كه حاصل تعامل ۳ گروه اصلى تجارت الكترونيكى یعنی دولت، مشترى و بنگاه هاى اقتصادى است، باعث توسعه و گسترش مدل هاى مختلف تجارت الكترونيك شده است:

مدل Business to Business یا B2B: اين مدل از تجارت الكترونيك مهمترين نوع تجارت الكترونيكى است كه در حدود نصف درآمدهاى تجارتى الكترونيكى را به خود اختصاص خواهد داد. اين مدل سبب پيدايش ارتباطى گسترده ميان تأمين كنندگان، توليدكنندگان، توزيع كنندگان و فروشندگان خواهد بود.

در اين مدل، ارتباط ميان دو يا چند سازمان ، توسعه اقتصادى، توليدكنندگان مواد اوليه و ارائه كنندگان انواع گوناگون خدمات موردنظر است. در حقيقت، اين مدل را به نوعى مى توان توسعه يافته مدل قديمى (Electronic Data Interchange) EDI دانست، اما در اين مدل واسطه ها كاهش يافته، همين خود سبب كاهش قيمت ها خواهد شد.

مدل Business to Consumer یا B2C و Consumer to Business یا C2B: مدل هاى B2C و C2B بيان كننده ارتباط متقابل توليدكننده و خريداران نهايى محصولات و خدمات است. مدل هاى دوگانه B2C و C2B داراى مزايايى مانند خريد ارزان تر كالا نسبت به دنياى واقعى، امكان ارسال خريدارى شده به مكان درخواستى مشترى و غيره است. اين مدل از تجارت الكترونيك به عنوان ساده ترين نوع تجارت الكترونيكى شناخته مى شود كه منجر به ارتباط نزديكى ميان مشترى و فروشنده خواهد بود و در اين ميان به دليل كاهش قيمت ها به دليل از بين رفتن واسطه ها خريدار منفعت بيشترى خواهد داشت.

مدل Consumer to Consumer یا C2C: اين مدل از تجارت الكترونيك بيشتر به خرده فروشى هاى كالاى دسته دوم خانگى اختصاص دارد. جايى كه خريداران و فروشندگان هر دو از گروه نهايى هستند و در اين ميان ردپاى توليدكننده و يا واسطه اى ديده نمى شود. نمونه رايج اين شيوه از تجارت را مى توان در جمعه بازارها و يا حراج هاى محلى و منطقه اى ديد كه هر كس كالاى توليدى خود را به صورت تك فروشى در معرض فروش خريداران قرار مى دهد. از مشهورترين نمونه هاى اين مدل از تجارت الكترونيك مى توان به سايت ebay اشاره كرد.

مدل Government to Business یا G2B و Business to Government یا B2G: در اين مدل ها، سازمان ها و مراكز دولتى و خصوصى در ارتباط با مراكز اقتصادى و بنگاه هاى تجارى دولتى هستند. در اين ساختار، دو طرف با مراجعه به وب سايت هاى طرف قرارداد و تعامل با يكديگر از طريق شبكه هاى رايانه اى امور بازرگانى مورد نياز خود را انجام مى دهند. اين امور شامل مواردى چون ارسال درخواست هاى بانكى براى مؤسسات دولتى، گرفتن مجوزهاى لازم براى انجام امور ادارى، پرداخت وجه مورد درخواست سازمان ها و بانك ها و غيره است. مزيت اصلى اين دو مدل صرفه جويى در انجام امور براى شركت هاى دولتى و سازمان هاى خصوصى و نيز كاهش زمان انجام كارها است و نيز سبب تحصيل فرايندهاى ادارى توسط دولت شده است.

مدل Government to Customer یا G2C و Customer to Government یا C2G: در اين مدل ها، ارتباط ميان مردم و دولت مطرح است و اين رابطه بيش از آن كه ماهيتى تجارى داشته باشد، ماهيتى خدماتى دارد و شامل خدماتى است كه دولت مى تواند به مردم ارائه دهد و يا زمينه اى براى تسهيل ارتباطات مالى مردم و دولت در امور مالياتى است و يا درخواست خدماتى كه از سوى شهروندان به دولت ارائه مى شود كه مى تواند شامل درخواست هاى مختلف در زمينه اقتصادى و يا بازرگانى باشد.

مدل Government to Government یا G2G: در اين مدل، ارتباط متقابل ميان دو يا چند سازمان دولتى و يا وزارتخانه مطرح است و مواردى چون ارتباط شهردارى با پليس، ادارات برق و آب با شهردارى ها، نهادهاى نظامى و انتظامى با وزارتخانه ها و غيره را شامل مى شود. در اين مدل، امكان تبادل اطلاعات ميان مؤسسات دولتى و يا دادوستد بازرگانى ميان شركت هاى دولتى فراهم شده است. به علاوه، بخش نامه ها و دستورالعمل هاى دولتى را مى توان از طريق اين مدل كسب و كار الكترونيكى براى سازمان ها ارسال كرد.

-  اهميت وب سايت در تجارت الكترونيكى

وب سايت ها تأثير فراوانى بر فعاليت تجارى شركت ها دارند. شركتى كه به دروازه ورود الكترونيكى خود بى اعتناست، سبب ورشكستگى تجارت و كسب و كار خود خواهدشد. وب سايت دروازه ورود به يك مارك تجارى - محصولات و خدمات شركت سازنده محصول است.

وب سايت بى استفاده و رنگ و رو رفته همانند ويترين قديمى و رنگ و رو رفته در كسب و كار سنتى است و سبب خواهدشد كه مشتريان رغبتى به خريد محصول نداشته باشند، اما در مقابل بهترين سايت ها هم اگر امكان يافتن آن ازطريق اينترنت براى مردم درنظر گرفته نشده باشد و اصطلاحاً دولت با كاربرد (User Frinedly) نباشد، هيچ توفيقى نخواهدداشت و لذا شركت ها بايد درنتايج جست وجوى اينترنتى جاى پاى خود را محكم كنند. براى بسيارى از كاربران، سايت هاى جست وجو (search engine) نقطه ورود آن ها به اينترنت است.

- مزاياى تجارت الكترونيكى

تجارت الكترونيكى اطلاعات كامل و گسترده اى درمورد هركالا دراختيار خريداران و فروشندگان قرارمى دهد كه به دست آوردن چنين اطلاعاتى در دنياى واقعى ارزش تجارى بسيارى دارد، اما بدون صرف هزينه و زمان امكان نخواهدداشت.

امكان ايجاد ارتباط با همه افرادى كه براى تكميل فرايند بازرگانى لازم است از طريق e-mail، chat، voice و ...

 حذف واسطه ها يكى ديگر از باارزش ترين هداياى تجارت الكترونيك به خريداران است كه باعث كاهش بى سابقه قيمت ها خواهدشد كه اين كاهش قيمت ۱۵ تا ۵۰ درصد خواهدشد و به علاوه سبب كاهش زمان مبادلات نيز مى شود.

با تجارت الكترونيكى مى توان طيف گسترده اى ازتوليدكنندگان را زيرپوشش قرارداد و امكان چانه زنى بيشترى در مبادلات تجارى به دست آورد كه در تجارت سنتى به دليل محدوديت هاى جغرافيايى امكان چنين امرى ميسر نيست.

امكان عرضه وفروش محصول از سوى توليدكنندگان به بازار تمام كشورها و اين به معناى امكان جهانى شدن فروشندگان با صرف كمترين هزينه ممكن و امكان بازاريابى وسيع تر است.

امكان خريد محصولات سفارشى و مطلوب خريداران از ديگر مزاياى تجارت الكترونيكى است. به اين معنا كه شما در خريد يك محصول ويژگى هاى موردنظر خود را به فروشنده انتقال مى دهيد و فروشنده نيز در صورت امكان محصول را با توجه به خواسته هاى شما توليد مى كند و دراختيار شما مى گذارد. هم اكنون اين روش فروش در محصولات صنعتى رواج بيشترى يافته است، درحالى كه در سال هاى اوليه تنها در مورد محصولات ساده اى مانند ساعت، كتاب و غيره امكان تحقق چنين امرى وجودداشت.

ايجاد نوسانات جديد اقتصادى از ديگر مزاياى commerce ـ E است. چنين مؤسسات نوپايى توانايى رقابت و در مواردى امكان سبقت گرفتن از شركت هاى كهنه كار را دارند.

كاهش هزينه هاى ناشى از اشتباه هاى انسانى و ايجاد امكانات بهتر براى مديريت در سطح شركت ها.

افزايش سرمايه گذارى و اشتغال در بخش هاى درگير با تجارت الكترونيكى.

امكان گسترده شدن و افزايش تعداد خريداران و فروشندگان در اين نوع از بازار فراهم مى شود. با وجود تعداد زياد خريداران وفروشندگان امكان رقابت كامل در بازار فراهم خواهدشد و هيچ يك از خريداران و فروشندگان نمى توانند اثرى برروى شرايط و قيمت بازار داشته باشند.

تجارت الكترونيكى سبب تحولى در شيوه هاى كسب و كار خواهدشد كه اين تحول با افزايش شديد مقياس توليد، كاهش هزينه هاى مبادله، كاهش هزينه هاى توزيع، افزايش رقابت و... همگى سبب كاهش هزينه هاى توليدشده و خود سبب افزايش رفاه اجتماعى خواهدشد.

در بازار كسب و كار الكترونيكى، ادامه حيات شركت ها و مؤسسات به ميزان خلاقيت و نوآورى شركت در مراحل مختلف توليد و توزيع وابسته است و هر شركت كه نوآور و خلاق باشد، گوى سبقت را از ساير رقبا خواهدبرد و اين خلاقيت به كل بازار سرايت مى كند و محركى براى چرخه اقتصادى جامعه خواهدشد

- موانع تجارت الكترونيكى

براى راه اندازى كسب و كار الكترونيكى موانعى وجوددارد كه شامل موارد زير است:

1) كمبود دانش و فرهنگ استفاده از تجارت الكترونيكى و شبكه اينترنت

2) لزوم حمايت از حقوق مصرف كنندگان در تجارت الكترونيكى

3) نبود زيرساخت هاى حقوقى در استفاده از تجارت الكترونيكى مانند عدم قبول اسناد و امضاهاى الكترونيكى

4) امنيت پائين نقل و انتقال وجود الكترونيكى در برخى از كشورها

5) سرعت پائين و نيز محدوديت هاى استفاده از شبكه اينترنت

6) عدم اطلاع كافى مؤسسات و شركت هاى واسطه اى و توليدى ازمزاياى كسب و كار اينترنتى

7) تأمين امنيت لازم و نيز محرمانه ماندن اطلاعات رد و بدل شده

 M-Business-

اين سبك از تجارت را كه تجارت الكترونيكى ازطريق فناورى بى سيم مى دانند، جديدترين نوع تجارت الكترونيك محسوب مى شود. اگرچه اين سبك از تجارت هنوز مراحل ابتدايى خود را پشت سرمى گذارد اما تاكنون رشد سريعى را آغاز كرده است. اين سبك ازتجارت سبب خواهدشد كه كاربران به اطلاعات حساس تجارى و بازرگانى در هر زمان و در هر موقعيتى دست يابند.

فناورى هاى تشخيص موقعيت مكانى (GPS) امروزه به عنوان راهكارى در توسعه فروش و مديريت ارتباط با مصرف كننده (CRM) و تجارت شركت با مشترى (B2C) و شركت با نماينده فروش (B2E) مورد استفاده قرار مى گيرد. در صورت نزديك بودن قيمت مكانى خريدار به يكى از شعبات فروشنده، امكان تحويل كالا به خريدار در همان موقعيت فراهم خواهدبود.

-نتيجه

E-commerce صرف نظر از تمامى برترى ها هنوز داراى نقاط ضعفى است. توانايى دسترسى به رايانه هاى شخصى و سرعت پائين نقل و انتقال اطلاعات برروى بستر اينترنت امكان دستيابى به پايگاه هاى اينترنتى را با مشكل مواجه مى سازد و درنتيجه تأثير اين موارد، اثر تجارت الكترونيكى را كمرنگ مى كند ولى با افزايش كاربران اينترنت و سهولت دستيابى به دنياى مجازى اينترنت، تجارت الكترونيكى به دنياى آينده چهره اى دگرگون خواهد بخشيد.