در روابط بازرگاني و خريد و فروش، وارانتي يا گارانتي تعهدي است که فروشنده در مقابل محصول يا خدماتي ارائه مي کند، و معمولا متعهد مي شود در صورت برآورده نشدن ادعاي خود، حاضر به تعمير يا تعويض کالا خواهد شد.
نقض عهد زماني اتفاق مي افتد که اين تعهد اجرا نشود، يعني محصول آن اشکالي داشته باشد و يا مطابق ميل يا انتظار خريدار نباشد.
در معاملات تجاري و قانوني، گارانتي ضمانتي است که يکي از طرفين قرارداد به ديگري مي دهد که در برخي موارد و شرايط حقيقت دارد و اتفاق مي افتد؛ طرف ديگر قرارداد مي تواند به آن تکيه کرده و اگر مواردي بر خلاف آن اتفاق افتاد و يا مشکلي به وجود آمد، يکي از موارد را به عنوان چاره اتخاذ کند.
گارانتي دو حالت دارد: ضمانت صريح و ضمني.
گارانتي صريح چه نوع گارانتی می باشد؟
گارانتي صريح عموما ضمانتي است از طرف فروشنده محصول که در آن ميزان کيفيت يا عملکرد آن محصول تضمين شده و مشخص شده تحت چه شرايطي آن کالا مي تواند بازگشت داده شده، تعويض و يا تعمير شود. معمولا اين تضمين به عنوان فرم مخصوصي تحت عنوان گارانتي يا وارانتي همراه با محصول خريداري شده تحويل داده مي شود. البته در برخي موارد طبق قانون، گارانتي بر حسب ادعاي کارخانه سازنده در مورد محصول آن قرار داده مي شود، مانند ادعاهايي که در تبليغات تلويزيوني براي معرفي محصول مطرح مي شوند و بايد اين ادعاها کاملا مطابق کالاي ارائه شده در بازار باشند. معمولا سند گارانتي به خريدار اين تضمين را مي دهد که محصول خريداري شده کيفيت خوبي داشته و کمبودي از نظر "مواد سازنده و طرز کار" نخواهد داشت.
مي توان براي خدمات نيز گارانتي صادر کرد. براي مثال تعميرگاه ماشين ضمانت مي کند تا 90 روز بعد از خريد آن، گارانتي تعمير خواهد داشت.
گارانتي صريح مي تواند به صورت لفظي و کتبي داده شود. در امريکا فروشنده مي تواند از جمله خاصي براي تبليغ کالاي خود استفاده کند که معمولا از آن به عنوان تبليغات پر سر و صدا و يا غلو ياد مي شود و خريدار تنها نمي تواند مبناي خريد کالا را بر پايه آن بگذارد. براي مثال " اين چاقوي پوست کن بهترين چاقوي روي زمين است" مسلما تنها يک غلو است و در عوض جمله اي مانند " اين چاقوي پوست کن هرگز به تيز کردن نياز نخواهد داشت" نوعي گارانتي صريح است که تا زماني که از آن براي کار ديگري استفاده نشود، نيازي به تيز کردن نخواهد داشت. در برخي کشورهاي ديگر (مانند انگلستان، کانادا و تايوان) قوانين محافظت از خريدار وجود دارند که مانع تبليغات با واژه هاي غير واقعي يا غير قابل اثبات براي معرفي کالا مي شوند.
برخي نيز با سوء استفاده از نام تجاري معروف ديگري گارانتي صريح صادر مي کنند، که به آن " به نام ديگري معامله کردن" مي گويند؛ در اين حالت منبع و کيفيت کالا به درستي معرفي نشده است.
اجراي گارانتي چگونه است؟
برخي محصولات، گارانتي تعمير يا تعويض براي چند ماه، سال و يا مادام العمر دارند. در تئوري خريدار مي تواند محصول را براي تعمير به فروشنده بفرستد، اما بسياري از فروشگاه هايي که اين محصولات را به فروش مي رسانند – و حتي بسياري از کارخانه هاي سازنده – امکانات تعمير کالا را ندارند. فروشندگان ماشين ها تعميرگاه هاي مخصوص دارند و به همين دليل هم اغلب ترجيح مي دهند ماشين جديد بخرند؛ فروشندگان لوازم کامپيوتري و لوازم الکترونيکي نيز در گذشته چنين فروشگاه هايي داشتند، اما بسياري از آن ها اکنون وجود خارجي ندارند. در عمل، در مورد بسياري از برند ها، محصولي با گارانتي را که بعد از چند ماه خراب شود معمولا اگر امکان تعويض در گارانتي ذکر شده باشد تعويض مي کنند و در غير اين صورت بايد آن را دور انداخت و مدل ديگري خريد.
بسياري از کارخانجات و برندها نيز در تمام کشور ها مرکز مستقيم تعمير ندارند و شرکتي را به عنوان نماينده رسمي خود معرفي مي کنند که در صورت بروز هر مشکل، کاربران دستگاه خود را به اين شرکت ها براي تعمير و يا تعويض ارجاع مي دهند.
گارانتي ضمني چیست؟
گارانتي ضمني معمولا در معاملات به کار مي رود و با گارانتي صريح کمي متفاوت است. مثلا در مورد گارانتي قابل فروش بودن در بازار، فروشنده ادعا مي کند که نارنگي هايي که مي خواهد بفروشد سالم هستند، اما اگر تنها ظاهر سالمي داشته باشند و از داخل گنديده باشند، آن را نقض کرده است.
نوع ديگر گارانتي مطابقت با منظور خاصي است. مثلا فروشنده گارانتي مي کند که لاستيکي که براي خريدار مي فرستد، مخصوص برف است و اگر اينگونه نباشد، آن را نقض کرده و خريدار مي تواند آن را پس بفرستد.
گارانتي واگذاري نيز نوع ديگر گارانتي ضمني است که به فروشنده امکان فروش کالا را مي دهد. در اين حالت تضمين مي کند که به طور مثال کالا دزدي نيست، فروش آن تجاوز به حقوق ديگري نيست و به فرد ديگري نيز فروخته نشده است.
گارانتي مادام العمر چگونه است؟
گارانتي مادام العمر نوعي گارانتي مطابق با طول عمر محصول است و نه طول عمر خريدار آن. اين نوع گارانتي معمولا بر مبناي تشخيص توزيع کننده يا توليد کننده تعيين مي شود. به طور مثال کوله پشتي که 10 سال پيش خريداري شده و چند پارگي جزئي به دليل استفاده زياد و فرسوده شدن دارد معمولا شامل گارانتي نمي شود، اما مثلا اگر اين پارگي ها به علت ساختار کيف بوجود آمده باشد، شامل گارانتي شده و تعمير مي شود.
گارانتي مطول چیست؟
در تجارت خرده فروشي، لفظ گارانتي يا گارانتي مطول، به تضمين قابل اعتماد بودن محصول در شرايط استفاده معمولي اطلاق مي شود. به آن گارانتي "مطول" مي گويند چرا که شامل ايرادهايي که ممکن است بعد از زمان خريد ايجاد شوند نيز مي شود. اگر اين محصول در مدت زمان مشخصي بعد از خريد اشکال پيدا کند، کارخانه سازنده يا توزيع کننده بايد آن را تعويض يا تعمير کرده و يا پول آن را پس بدهد. معمولا در اين حالت گارانتي شامل مسائلي مانند حوادث غيرمترقبه، استفاده اشتباه، خراب کردن تعمدي، استفاده تجاري يا مسائل اين چنيني نمي شود. در اغلب گارانتي ها، قسمت هايي که معمولا فرسوده مي شوند و بايد بعد از مدتي استفاده تعويض شوند (مثل تاير ماشين) از گارانتي حذف مي شوند. گارانتي مطول معمولا روي قيمت کالا محاسبه شده و يا هزينه اضافه اي براي آن اخذ مي شود و مي تواند گارانتي مادام العمر براي محصول به حساب بيايد.
شرکت هاي سازنده و يا توزيع کننده معمولا هزينه اي براي اجراي تعهد خود براي کالاهاي تحت گارانتي شان اختصاص مي دهند.
برخي شرکت ها نيز هستند که گارانتي مطول روي کالاهاي مشخصي ارائه مي دهند که به عنوان بيمه قرارداد نيز شناخته مي شود.
بسياري به اين مساله آگاه نيستند که گارانتي هاي مطول هميشه از طرف کارخانه سازنده ارائه نمي شود، ولي در عين حال در برخي موارد ممکن است به نفع خريدار باشد. به طور مثال در مورد ماشين، زماني که گارانتي از طرف کارخانه سازنده توسط فروشنده ارائه مي شود، خريدار مي تواند ماشين خود را با هزينه کمتر تحت اين گارانتي تعمير کند. در اين حالت برخي مکانيک ها ممکن است از انجام صحيح ماشين طفره بروند تا زمان گارانتي تمام شده و بتوانند با اخذ هزينه بيشتر و معادل قيمت آزاد آن را انجام دهند. گارانتي هايي که از طرف شخص ثالث يا شرکت هاي ديگر ارائه مي شوند، شايد گران تر باشند، ولي با احتساب هزينه هاي آزاد تعمير دستگاه، معمولا مرقون به صرفه تر در مي آيند.
نقض گارانتي چه زمانی اتفاق می افتد؟
زماني که تعهد فروشنده يا سازنده دستگاه برآورده نشود، نقض گارانتي اتفاق مي افتد؛ زماني که کالا همانگونه که زمان خريد کار مي کرده کار نکند و يا مطابق گفته هاي فروشنده کار نکند، حتي اگر ايرادي هم پيدا نکرده باشد، نقض گارانتي شده است. فروشنده نيز بايد طبق گارانتي، مبلغ کالا را مسترد کرده، آن را تعمير و يا تعويض کند. طبق قانون اگر فروشنده از عمل طبق گارانتي سر باز زد، مي توان براي پيگيري شکايت به دادگاه مراجعه کرد.