کسب و کارالکترونیک به عنوان یکی از زیر مجموعه های فناوری اطلاعات و ارتباطات دردهه گذشته رشد بالایی را تجربه کرده است. به طوری که رویکرد سیاست اکثرموسسات تجاری در پذیرش و به کارگیری کسب و کار الکترونیک در جهت ورود بهبازارهای جهانی و جذب مشتریان جدید موثر و کارا در این راستاست. امابه کارگیری کسب و کار الکترونیک در فعالیتهای تجاری نیازمند توجه به یکسری عوامل درونزا و برونزای تاثیرگذار بر آن است.
بهطوریکه توجه بنگاههای تجاری به این عوامل و برنامه ریزی در جهت استفادهمطلوباز فناوری کسب و کار الکترونیک ضمن آنکه موفقیت بهره برداری از آنراتضمین خواهد کرد، زمینه رشد بنگاههای استفاده کننده را نیز فراهم میکند. بنابراین، در این مقاله ابتدا تعاریف، انواع، شیوه ها، مزایا ومعایباستفاده از کسب و کار الکترونیک بیان می شود. در قسمت دوم چارچوبتحلیلیکه در آن استفاده از کسب و کار الکترونیک منتهی به افزایش انگیزهصادراتیمی شود، تشــریح می گردد. در قسمت سوم به مطالعه موردی تجربه هنددراین زمینه اشاره شده و در نهایت پیشنهاداتی در این راستا ارایه می شود.
- کسب و کارالکترونیک
کسب و کارالکترونیک تعاریف متعددی دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره می شود:
-کسبو کار الکترونیک وسیله ای که مسیر رسیدن بنگاهها به بازار را هموارمیسازد. مسیری که مشتریان در آنجا اقدام به خرید کالا و خدمات می کنند؛
-کسبو کار الکترونیک وسیله ای است که به استفاده کنندگان آن امکان رسیدن به مشتریانموثر و کارآمد را فراهم می سازد؛ - کسب و کار الکترونیکتوانایی هدایت تجارت از طریق شبکه های الکترونیک نظیر اینترنت و شبکه جهانی است.
- تجارتالکترونیک
براساستعریف دفتر توسعه جامعه اروپا (OECD) به طور کلی تجارتالکترونیک، معاملات را در ارتباط با فعالیتهایتجاری افراد و سازمانها شکل می دهد . این فعالیتها براساس پردازش و انتقالاطلاعات دیجیتالی (متن، صدا و تصاویر) مبتنی هستند.
تجارتالکترونیک، به مجموعه فعالیتهایی اطلاق می گردد که مستقیماً به وسیله ارتباطاتالکترونیکی (شبکه ای) پشتیبانی می شود .
- تفاوت کسبو کار الکترونیک و تجارت الکترونیک
کسب و کارالکترونیک به مفهوم کلی شامل به کارگیری فناوریهای جدید برای برقراریارتباطات زنجیره ای بین سازندگان، فروشندگان، عرضه کنندگان و بهطورکلی ارایه دهندگان کالا و خدمات از یک سو و خریدار و مصرف کننده و یابهطور کلی مشتری از سوی دیگر است و نتیجه آن اتخاذ تصمیمهای بهتر، بهینهسازیکالا و خدمات، کاهش هزینه ها و گشودن کانالهای جدید است. ولی تجارتالکترونیکبه هر شکلی از نقل و انتقالات در تجارت اطلاق می شود که در آنطرفین،بیشتر از طریق الکترونیکی با یکدیگر در تماس هستند تا از طریق نقلوانتقالات فیزیکی. به عبارت دیگر، تجارت الکترونیک زیربخشی از کسب و کارالکترونیکدر سازمانها است، زیرا در کسب و کار الکترونیک، شکل الکترونیکیکلیهفرایندهای کسب و کار سازمان از قبیل تولید، تحقیق و توسعه اموراداری،مالی، مدیریت نیروی انسانی، پشتیبانی و تجارت مطرح است. در حالی کهدرتجارت الکترونیک تنها فرایند تجارت سازمان به صورت الکترونیک یک جزءبنیادیاز کسب و کار الکترونیک به حساب می آید .
کسب و کارالکترونیک باعث می شود تا فرایندهای تجارت، روابط و دادوستد جهانی گردد.محیط تجاری شرکت، ممکن است، شامل یک شبکه جهت دسترسی به سازمانهایعمومی یا شبکه هایی که با محافظت خاص برای دسترسی افرادی خاص طراحی شده ویا حتی شبکه داخلی باشد که برای دسترسی افراد و کارمندان داخلشرکتطراحی شده است. کسب و کار الکترونیک تنها قراردادن یک صفحه شبکه اینیست.بلکه محیط مدلهای تجاری اعم از تجارت با کارمندان، مشتریان، تامینکنندگانو شرکا است. (سرمد، 1382، ص3 )
- انواع کسبو کار الکترونیک
کسب و کارالکترونیک بسته به اینکه طرفهای معامله سازمانها یا افراد باشندبهانواع زیر تقسیم می شوند. در اینجا روابط بر مبنای اهداف تجاری شکل میگیرد.
1)واحدتجاری با واحد تجاری (BUSINESS TO BUSINESS = B2B) ؛
2)واحدتجاری با مصرف کننده (BUSINESS TO CONSUMER = B2C)
3)مصرفکننده با مصرف کننده (CONSUMER TO CONSUMER = C2C)
4)واحدتجاری با دولت (BUSINESS TO GOVERNMENT = B2G)
5)دولت باواحد تجاری (GOVERNMENT TO BUSINESS = G2B)
شیوه هایکسب و کار الکترونیک
به طور کلیسه شیوه معاملات کسب و کار الکترونیکی وجود دارد : OFF LINE = در این شیوهبنگاهها برای انجام فعالیتهای تجاری از سیستم پست الکترونیکی استفاده میکنند .
ON LINE = در این شیوه،& بنگاهها از طریق «<تعیین کنندهمتحدالشکل منبع » (UNIFORMRESOURCE LOCATOR = URL) اقدام به معاملات تجاری می کنند . URL ها آدرسهاییهستند که ساختار آنها برای همه کامپیوترها یکسان است و به وسیله آنمی توان به منبع مورد نظر دست یافت (اسنل، 1379، ص 77). دروازه شبکه(PORTAL) یک صفحه شبکه است که در آن لینک هایی برای رفتن بهسایتهای محتوی اخبار مربوط به موضوعهای مختلف وجود دارد. این صفحات دارایتعدادزیادی آدرس با موضوعهای مختلف هستند. (اسنل، 1379، ص97). خدمات دروازه شبکه اغلب شامل موتورهایجستجوگر، پست
الکترونیکـــــی،چت، نقشه ها، فروش و گزینه های دیگری برای مشتریان است . درواقعدروازه های شبکه هدفی برای تبلیغات و بازاریابی هستند.
- مزایایاستفاده از کسب و کار الکترونیک :
1)نزدیک شدنارتباطات؛
2)دستیابیبه بازارهای جدید؛
3)افزایشمیزان فروش و سود؛
4)حذف هزینههایی مانند تهیه کاغذ، چاپ، بروشور و کاتالوگ؛
5)کاهشهزینه های معاملاتی و تدارکاتی؛
6)بهبودمدیــریت بر روابط مصرف کننده، عرضه کننده و کارکنان؛
7)کاهشآلودگی محیط زیست، ترافیک و ازدحام .
- معایب کسبو کار الکترونیک
1)مسئلهامنیت، امکان ورود به سیستم های شما از طریق آدرس پست الکترونیکی، سایت شبکه ودستیابی به اطلاعات مالی و غیره؛
2)اختلال دربرنامه کاری در صورت خرابی سیستم؛
3)از دستدادن کنترل؛
مشکلات وهزینه های به روز بودن با فناوریهایی که به سرعت پیشرفت می کنند.