هرچند بورس تهران این روزها دوران طلایی خود را سپری نمیكند اما از
روزهای ركود هم خارج شده و در حال گذران روزهای معمولی است. در این حال و
هوا شاخص هرچند صباحی روی خط صعود حركت و گاهی هم نزول را تجربه میكند.
در این وانفسای بازار كوچكترین اخبار و اطلاعات میتواند شوری دوباره به
بازار اندازد هم اكنون چند وقتی است كه باد به بادبان داروییها میوزد و
اقبال به آن رو آورده است و صف تقاضا برای آنها تشكیل شده است. در پایان
هر روز سهامداران آنها معمولا جزو برندگان بازار به حساب میآیند.
این گروه با در اختیار داشتن ۳/۳ درصد ارزش بازار در مقام هشتم گروههای
فعال قرار دارند و شاخص این گروه از اول سال جاری از ۳۴۱ واحد تا ۶ تیر به
۳۴۹ واحد رسیده اما از این روز حركت این گروه سرعت گرفت. ۲۰ روزه به ۴۱۲
واحد رسید و درمجموع طی این مدت ۷۱ واحد رشد كرد ضمن این كه ارزش بازار
این گروه ۲۲ درصد افزایش یافته است. این در حالی است كه در مدت مشابه در
سال قبل این شاخص از ۴۶۷ واحد با ۵۹ واحد افت به رقم ۴۰۸ واحد رسیده و
ارزش بازار آن ۱۱/۶ درصد افت را تجربه كرده بود این نشان از حركت رو به
رشد این گروه نسبت به مدت مشابه قبل است.
●تامین اجتماعی و دیگران
بنابراین گزارش در حال حاضر ۲۷ شركت فعال در صنعت دارو در تالار بورس
پذیرفته شدند كه بالغ بر ۴۱ هزار سهامدار حقیقی سهام این شركتها را در
اختیار دارند.
براساس آمار منتشره سرمایه ثبت شده این شركتها از ۸۲۱ میلیارد ریال فراتر
رفته است. شركت سرمایهگذاری تامین اجتماعی و وابسته به آن در كنار
سرمایهگذاریهای بانكها بازیگران اصلی این شركتها محسوب میشوند. در این
میان سرمایهداران حقیقی تا بنیادهای خیریه و شركتهای تخصصی دارویی وجود
دارند كه سعی در اثرگذار بودن در آینده این شركتها دارند. اما دراین میان
نقش دو شركت سرمایهگذاری داروپخش، البرز سهم در كنار تامین اجتماعی سهم
بیشتری در شركتهای دارویی دارند كه البته سهم قابل توجهی از هلدینگ
داروپخش در اختیار تامین اجتماعی است. ضمن این كه در اكثر این شركتها
سهامداران حقیقی بین ۱۸-۳۷ درصد سهام را در اختیار دارند.
●از آغاز تاكنون
تا سالهای دهه چهل صنعت داروسازی در كشور شكل دیگری داشت به نحوی كه مواد
اولیه از خارج از كشور وارد میشد مقداری هم داروی گیاهی در داخل تولید و
از تركیب این دو نیازهای جامعه برطرف میشد اما از آن سالها به بعد، به
تدریج اكثر نیازهای كشور از طریق واردات تامین میشد. تا این كه شركتهای
داروسازی ایران به بلوغ نسبی رسیدند و تاسیس این شركت در آن سالها شدت
گرفت به طوری كه بسیاری شركتهای داروسازی در بین دهه ۴۰ و ۵۰ فعالیت خود
را آغاز كردند. همچنین ورود شركتهای خارجی در كنار اعطای نمایندگی به
شركتهای داخلی و تلاش دانشكدههای داروسازی امكان رشد این صنعت را بیشتر
فراهم كرد. از سالها تاكنون این صنعت رشد بسیاری كرده به نحوی كه ۹۶ درصد
داروهای نسوز در داخل تهیه می‌شود و در دو جهت محصول و تاسیس كارخانههای
جدید توسعه یافته است.
●تشكیل حباب
مهندس علی اسلامی بیدگلی مدیرعامل كارگزاری رضوی در رابطه با شدت رشد این
صنعت میگوید: دلیل اصلی رشد شركتهای دارویی افزایش نرخ برای داروهای جدید
تا ۲۶ درصد است كه سب شد EPS (پیشبینی سود) این شركتها دچار تغییر و
تحولهای بسیاری شود و برخی تا ۱۰۰ درصد افزایش EPS را برآورد كنند.
همچنین با توجه به این كه PLE اكثر شركتهای دارویی نسبتا پایین است،
انتظار رشد بیشتری برای آنها وجود دارد این هم خود دلیل برای افزایش قیمت
سهام شركتهای دارویی به حساب میآید.
●دور از جنجالهای سیاسی
این كارشناس ارشد بازار سرمایه خاطرنشان كرد شركتهای دارویی از جنجالهای
سیاسی دور هستند و این شركتها با مناقشات سیاسی دچار نوسان شدید نمیشوند
و امنیت بیشتری برای سرمایهگذاری دارند. از این رو برای گروه گستردهای
از سرمایهگذاران و بورسبازان جذاب به نظر میرسد و این مساله افزایش
تقاضا و به تبع آن زمینه افزایش قیمت سهام این شركتها را فراهم میكند.
اسلامی افزود: این شركتها با توجه به این كه در ایران فرهنگ درمان بیش از
فرهنگ پیشگیری گسترش یافته و سرانه مصرف بالایی برای دارو وجود دارد در
كنار وجود بازارهای منطقه برای صادرات پتانسیل بالایی برای رشد دارند.
●دولت اجازه افزایش قیمت نمیدهد
اما برزنی یكی از كارشناسان ارشد بازار سرمایه در رابطه با گرایش
سرمایهگذاران بورس برای خرید سهام دارویی گفت: سهامداران معتقدند در صورت
وارد شدن فشار سنگین اقتصادی از سوی كشورهای اروپایی و امریكا در آینده
این صنعت بیش از سایر صنایع رشد میكند. چرا كه تولید آنها كاهش نمییابد
اما این استدلال چندان صحیح به نظر نمیرسد.
نایب رئیس هیات مدیره بورس فلزات تصریح كرد: چرا كه در صورت تصور چنین
تغییری در بازار دارو، دولت اجازه چنین كاری نمیدهد تا قیمتها به شدت
زیادی افزایش یابد و مصونیت این صنعت چندان منطقی به نظر نمیرسد.
●هم تولیدكننده، هم مصرفكننده
در همین حال مهندس مصطفی عیوضی یكی دیگراز كارشناسان بازار سرمایه به
خبرنگار ما گفت: یكی از مهمترین مسائل صنعت دارو در ایران مالكیت ۸۰ درصدی
تامین اجتماعی در این صنعت است. چرا كه این سازمان مصرفكننده اصلی و
تولیدكننده اصلی محصولات صنعت دارو به حساب میآید و از افزایش نرخ محصول
و قیمت سهام این شركتها جلوگیری میكند. از طرفی سهامداران حاضر به فروش
به قیمتهای قبلی نخواهند بود و برای افزایش قیمت به مدیران خود فشار
میآورند كه برای تامین اجتماعی سبب افزایش هزینه می‌شود.
●حاشیه سود پایین
وی ادامه داد: این صنعت همچون سایر صنایع از مشكل داشتن شركتهای با ارزش
بازار كم رنج میبرد كه بیش از ۹۰ درصد آن متعلق به چند سهامدار حقیقی و
حقوقی است كه به راحتی میتوانند برای سهم شركت خود جریانسازی كنند و
سهامداران دیگر را به اشتباه بكشانند.
این كارشناس بازار سرمایه ادامه داد اكثر شركتهای داروسازی دارایی قابل
توجهی ندارند و بیشتر ارزش آنها داشتن فرمول تهیه داروها یا ساخت داروهای
خاص است كه برخی شركتها به دلیل برخی رانتها در اختیار دارند. یكی دیگر
از مشكلات این شركتها سود یا فروش آنها نصف ارزش بازار شركت هم نیست كه
خود از نكات منفی برای سهم آن و افزایش ریسك این سهام به حساب میآید كه
امكان ایجاد حباب را برای سهام آنها مهیا میكند.
عیوضی حاشیه سود پایین و مشكلات تاخیر تسویه حساب شركتها از مشتریان،
تخفیفهای بی اندازه شركتهای پخشكننده دارو، نبود تحقیق و توسعه را از
دیگر مشكلات این صنعت دانست.
●كمبود نقدینگی
از طرفی وجود كارخانههای متعدد داروسازی آنها را مجبور به دادن امتیازهای
مختلف به داروخانهها میكند همین مساله سودآوری آنها را كاهش میدهد.
كارخانه بدون توجه به ظرفیت خود اقدام به ساخت و تولید دارو میكند كه
سودآوری بیشتری دارد. همچنین كمبود نقدینگی و عدم حمایت دولت سبب كاهش
قیمت و كمیت داروها می‌شود.
●تلخكامان شیرین
با تمام این تفاسیر شركتهای داروسازی از اوایل سال جاری رشد پایدار و
پیوستهای رإ؛ تجربه كردند به نحوی كه برخی از این شركتها توانستند بین
۱۰ تا ۵۰ درصد افزایش قیمت سود برای سهامداران خود به ارمغان بیاورند. اما
در همین میان شركتهایی بودند كه تا ۱۰ درصد افت قیمت را تجربه كردند. و
ارزش مبادلات این شركتها از ابتدای سال بالغ بر ۴۰۰ میلیارد ریال برآورد
شده كه سهام مبادله شده آنها از مرز ۶۰ میلیون قطعه فراتر رفته است.
در نهایت با تمام مسائل گفته شده بیم این میرود كه در صورت عدم اتخاذ
سیاست مناسب از سوی سهامدار عمده و بی تجربگی سهامداران دچار مشكل ایجاد
حباب قیمت شده در صورتی كه با اتخاذ سیاستهای درست میتوانند به رشد و
توسعه بازارو كمال بلوغ شركتهای تولیدكننده و عایدی برای سرمایهگذاران
منجر شود.