قانون جدید بازار اوراق بهادار پس از کش و قوس‌های فراوان و ۴۰ سال پس از تصویب اولین قانون مورد بررسی قرار گرفته و پس از مطرح شدن در کمیسیون‌های مختلف مجلس، بالاخره از سوی مجلس تصویب شد و شورای نگهبان آن را تایید کرد و به وزارت امور اقتصادی و دارایی ابلاغ شد.
نوشتن اساسنامه سازمان بورس اوراق بهادار جزو اولین کارهایی بود
که باید از سوی یک گروه کارشناسی صورت می‌گرفت، بنابراین
پیش‌نویس این اساسنامه، پیشنهادی تهیه و سپس در اختیار افراد مختلف
برای نظرخواهی قرار گرفت تا اینکه پس از جمع‌آوری نظرات و
پیشنهادات متن این اساسنامه با اضافه شدن چند تبصره از سوی هیات
کارشناسی پیاده‌سازی قانون بازار اوراق بهادار نهایی شد.
پیش از اینکه متن اساسنامه پیشنهادی نهایی شود نظر چند تن از
کارشناسان، کارگزاران و دبیرکل بورس اوراق بهادار در خصوص اساسنامه
و قانون بازار اوراق بهادار را جویا شدیم.
دکتر علی صالح‌آبادی دبیرکل بورس اوراق بهادار درباره قانون بازار
اوراق بهادار گفت: «اگر به درستی اجرا شود مطمئنا می‌تواند وضعیت
بسیار خوب و مطلوبی برای بازار اوراق بهادار در آینده به ارمغان
بیاورد.»
وی درباره زمان تصویب اساسنامه پیشنهادی سازمان بورس اوراق
بهادار گفت: «شورا باید وجود داشته باشد تا بتواند اساسنامه را بررسی
کند. با تشکیل شورا بررسی اساسنامه شروع خواهد شد اما تا زمانی که
شورا تشکیل نشده قطعا قابلیت بررسی در هیچ مرجعی وجود نخواهد داشت.
شورا بررسی کرده سپس هیات وزیران هم مجددا اساسنامه و تشکیلات را
تصویب می‌کند.»
● انفعالی برخورد نشود
علی سنگینیان، مدیر بورس منطقه‌یی کیش نیز درباره اساسنامه سازمان
بورس اوراق بهادار و اینکه ما فرصت چهارماهه محدودی برای تکمیل
قانون داریم گفت: «قرار بود یکسری مجموعه قوانین نوشته شود که
تعداد آن خیلی زیاد است، تشکیل سازمان و شرکت سهامی عام بورس،
CDS، ساختار سازمانی و آیین‌نامه تمام اینها وقت زیادی را می‌طلبد،
بنابراین اینکه گفته می‌شود از گروه خاصی برای تدوین این
اساسنامه استفاده شده کاملا غلط است.»
او ایجاد سایت اطلاع‌رسانی را یکی از کارهای صورت گرفته از سوی
کمیته پیاده‌سازی عنوان کرد و افزود: «پیش‌نویس‌هایی که تهیه شده
روی سایت گذاشته شده و این کار موجب می‌شود که صاحب‌نظران با
بیان نظرات خود در رفع ایرادات موثر واقع شوند.»
مدیر بورس منطقه‌یی کیش نوشتن این اساسنامه را از سوی کمیته‌های
مختلف که مدت‌ها بر روی آن کار کرده‌اند دانست و گفت: «با دریافت
تجربیات از کشورهای دیگر و همچنین کمیته‌های کارشناسی، اساسنامه
نوشته شده، بنابراین کسانی که در این زمینه نظراتی دارند به
نوشتن آنها اقدام کنند زیرا به هرحال این نظرات اعمال خواهد شد.»
وی ادامه داد: «قانون بازار اوراق بهادار با توجه به محدودیت
زمانی که وجود داشت و با توجه به اینکه چند بار این قانون تغییر
کرد در زمانی که تصویب شد نسبت به نسخه‌های قبلی خیلی کامل‌تر شد،
اما اگر فرصت بیشتری بود می‌توانستیم جنبه‌های بیشتری را در آن وارد
کنیم.»
● نباید نگران باشیم
در همین زمینه دکتر عباس هشی حسابرس معتمد بورس اوراق بهادار و عضو
هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود: «قانون جدید بازار اوراق
بهادار تغییر و تعدیل قانون پس از چند سال است و اگر قرار باشد کاری
مطابق با شرایط روز پیش برود معمولا دست و پاگیر است. بنابراین در
اساسنامه سازمان بورس اوراق بهادار با هدف تطبیق شرایط سازمان با
شرایط بخش خصوصی چارچوبی را نوشتند اما تمامی آن ضوابط اجرایی و
نظارتی را جزو وظایف هیات مدیره دیدند یعنی هیچ نگرانی از این
مطلب وجود ندارد.»
هشی ایراداتی که از اساسنامه سازمان بورس اوراق بهادار گرفته
می‌شود را نوشتن از سوی کارگزاران عنوان کرد و افزود: «افراد ذی‌نفع
در بازار سرمایه مردم، بازیگران محیط کارگزار، بازارساز و مشاور
هستند. طبیعی است که این اساسنامه را این گروه بنویسند و این
مقوله رابطه منطقی دولت و مردم را اثبات کند. از این بابت خوب
است اما یک عده نوشتن اساسنامه توسط بازیگران اصلی بازار را درست
نمی‌دانند و حتی برداشت غلطی داشتند که قانون دریا را دزدان دریایی
نوشتند. اگر چنین اتفاقی بیفتد یعنی دولت به عنوان مقام ناظر ضعیف
عمل کرده است. کسانی که تجربه کار را دارند کارگزاران،
بازارسازان، مدیران شرکت‌ها، حسابرسان افراد شاغل در سازمان بورس
هستند. این گروه می‌توانند اساسنامه را بنویسند. دولت وظیفه دارد که
از نظرات کارشناسان متخصص برای مطالعه این پیش‌نویس و تایید نهایی
آن استفاده کند. ما وقتی دولت را عاقل می‌دانیم نباید نگران باشیم
که چه کسی این آیین‌نامه را نوشته است.»
وی با بیان اینکه باید دقت بیشتری در مطالعه اساسنامه صورت گیرد
گفت: «اعمال نظارت بیشتری باید صورت گیرد و دولت این قول را بدهد
از باب الزام و تحقق نظارت، حداکثر کاری که می‌توانسته انجام
داده است.»
● اساسنامه جدید مطابق با قانون‌بورس
همچنین نصرالله برزنی کارگزار بورس اوراق بهادار در مورد پیش‌نویس
اساسنامه سازمان بورس اوراق بهادار گفت: «در زمان کوتاهی که برای
تهیه اساسنامه سازمان وجود داشته کاری بزرگ انجام گرفته است و
گروه تهیه‌کننده این اساسنامه آن را نهایی فرض نکرده و در سایتی
برای جمع‌آوری اظهارنظرها و نظرات جدید کارشناسان و دست‌اندرکاران
قرار داده‌اند.»
او افزود: «مواردی که در این اساسنامه دیده شده دقیقا مواردی است
که در قانون پیش‌بینی شده و چیزی کمتر از آنچه قانون معین کرده،
ندارد.»برزنی آسان‌ترین کار را انتقاد دانست و بیان کرد: «کسانی که
از این اساسنامه انتقاد می‌کنند باید پیشنهاد متقابل خود برای اصلاح
نقطه ضعف این اساسنامه را نیز ارایه دهند.»
وی تصریح کرد:«ارایه پیشنهادهای جدید از سوی کارشناسان و
دست‌اندرکاران باعث کامل‌تر شدن اساسنامه می‌شود، لذا انتقاد صرف
کمکی به این اساسنامه نمی‌کند.»
● اساسنامه قابل اجرا نیست
دکترغلامرضا اسلامی کارشناس بازار سرمایه اشکال اساسی در اساسنامه
سازمان بورس اوراق بهادار را مربوط به خود قانون دانست و گفت:
«زمانی که لایحه به مجلس رفت یکی از ارکان سازمان بورس و اوراق
بهادار، شورای عالی بورس و اوراق بهادار بود که جای مجمع سازمان
کار می‌کرد علاوه بر آن یکسری وظایف دیگری نیز داشت اما در مرکز
پژوهش‌های مجلس، شورای عالی بورس و اوراق بهادار را از سازمان
خارج کردند و به عنوان بالاترین رکن بازار قرار دادند به همین
دلیل سازمان با یک هیات مدیره مانده که فاقد مجمع است.»
وی با اشاره به اینکه در این اساسنامه راهکاری را پیدا کردند که
شورای عالی، حکم مجمع سازمان را هم دارد عنوان کرد: «در این صورت
یکسری وظایف در اساسنامه پیش‌بینی کردند همچنین چون برای شورای
عالی هیچ دبیرخانه‌یی پیش‌بینی نشده بود در همین راستا پیش‌بینی
دبیرخانه در سازمان را در اساسنامه انجام دادند بنابراین با
اساسنامه این مشکل قابل حل نیست.»
اسلامی همچنین با ذکر این مطلب که نیازمند اصلاح قانون بازار
اوراق بهادار هستیم، توضیح داد: «یا باید شورای بورس اوراق بهادار
را به عنوان یکی از ارکان سازمان قلمداد کنند یا همه مطالبی که در
اساسنامه نوشته شده در قانون اصلاح شود.»
وی با اشاره به اینکه اساسنامه قابل اجرا نیست مگر اینکه برخی
مشکلات موجود در قانون بازار اوراق بهادار حل شود، اظهار کرد: «با
توجه به این مشکل اساسنامه نمی‌تواند برای خود مجمع دست و پا کند
بلکه باید قانون این کار را انجام دهد.»
● مشکلات جدی سر راه اجرا
شاهین شایان آرانی کارشناس بورس اوراق بهادار مشکل اساسی
اساسنامه سازمان بورس را مشخص نبودن کارشناسان و اعضای هیات این
گروه عنوان کرد و افزود: «این امکان وجود دارد صرفاً پیشنهاداتی
داده شود که نمی‌دانیم بالاخره بر روی چه چیزی کار شده است.»
وی با اشاره به اینکه برای تهیه اساسنامه اطلاعات مربوط باید
اظهار نظر گروه‌های ذی‌نفع را داشت عنوان کرد: «در غیراین صورت
تناقض منافع ایجاد شده و در نحوه کار اشکال پیش می‌آید.»
شایان آرانی در ادامه عنوان کرد: «قانون بازار اوراق بهادار خوب
است اما از همین ابتدا در نحوه اجرای مفاد این قانون اشکالات
اساسی می‌بینیم که در این اساسنامه کمیته‌ها کار را به چه شکلی
جلو می‌برند.»
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه در نحوه اجرای این
قانون اشکال جدی می‌بینیم اظهار کرد: «باید افراد کاملاً مستقل از
مدیریت‌های اجرایی فعلی بورس موتور اولیه را طراحی کنند اما ظاهراً
از افراد اجرایی فعلی برای طراحی استفاده می‌کنند و این کار اشکال
اساسی دارد.»
به گفته او حتی اگر این اساسنامه هم خوب باشد نحوه رسیدن به
این نتیجه را دارای اشکال می‌بینیم. امیدوارم به این شکل جلو
نرویم. زیرا امکان دارد که در اجرای این قانون مشکلات جدی پیدا
شود.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه اگر یکسری افراد مستقل و
غیر ذی‌نفع در این پروسه وارد می‌شدند خیلی بهتر بود گفت: «قرار است
اساسنامه زیر نظر یک نهاد دولتی و رکن حاکمیت که شورای عالی است
تایید شود و سپس طبق این اساسنامه نظارت بر بازار سرمایه صورت
گیرد، بنابراین حضور افراد ذی‌نفع غلط است.»
با توجه به اینکه نظرات مختلفی در راستای اساسنامه سازمان بورس
اوراق بهادار داده شده، اما با نگاه به این نظرات می‌توان دریافت
که این اساسنامه مخالف جدی نداشته است و با نهایی شدن آن
می‌توان امیدوار بود که ما هرچه زودتر شاهد تحولاتی در بازار سرمایه
باشیم.
۱۸ آبان ۱۳۸۸ ساعت ۹:۲۴:۲۸ قبل از ظهر