تردید های تاسیس بورس نفت

موفقیت بورس نفت در ایران با تردید های زیادی همراه است. براین اساس به نظر می رسد اگر كشورهای منطقه خلیج فارس بتوانند بر سر ایجاد یك بورس نفت منطقه ای با هم توافق كنند، این بورس نفتی در منطقه موفق خواهد شد. بازار، محیط معامله است و عرضه و تقاضا تلاقی می كنند و قیمت در آنجا تعیین می شود.
اگر بازار حالت رسمی قانونمند و نظام مند پیدا كند، متمركز شود، محیط معاملاتی ضابطه مند شود و مطابق قوانین و مقررات جاری كشور یا بین الملل اداره شود بورس خواهد بود. بورس بازار رسمی است و محیط بورس بازار رسمی سازمان یافته، منسجم و نظارت شده است و كارگزاران آن هم باید مجوز فعالیت در آن را داشته باشند و هیچ كس بیرون از آن محیط نمی تواند وارد بازی شود.
برای تاسیس بورس نفت باید محیطی را فراهم كنیم كه عرضه كننده و تقاضا كننده با هم بر سر محصولات نفتی رقابت می كنند، ضوابط آنها تعریف می شود و ماهیت بین المللی و غیر محلی و غیر لوكال پیدا می كند. بورس محلی نیست بلكه بین المللی است و محصولات نفتی استاندارد می شوند. در بورس های بزرگ جهان طرف های عرضه كننده و تقاضا كننده همه غیردولتی هستند.
شركت های نفتی بین المللی محصولات خود را در تابلو ارائه می كنند و كارگزاران عرضه و تقاضا را انجام می دهند حالا قراردادهای فیوچر انجام می شود ولی اصل رقابت بر تعیین قیمت حاكم است اگر غیر از این باشد ماهیت بورس را نخواهد داشت.
بحثی كه در ایران از دو سه سال گذشته مطرح شده این است كه شركت نفت ایران و NPC همه كاملاً دولتی هستند و می خواهند محصولات تولیدی خود را بفروشند كه دست واسطه گران را كوتاه كنند، این فكر خوب است ولی آیا الزاماً باید برای این منظور بورس تاسیس شود؟
می شود به جای بورس تالار معاملات نفت تاسیس كرد. كار گزاران هم مجوز رسمی از شركت نفت داشته، متخصص و دوره دیده باشند. یك طرف عرضه كننده شركت ملی نفت جمهوری اسلامی ایران است چون در ایران شركت های دیگری كه محصولات نفتی عرضه? كنند نداریم پس دولت نفت عرضه می كند.
می توانیم تالار معاملات نفت داشته باشیم، قیمت نفت تعیین می شود و معامله گران بین الملل هم كه می خواهند وارد این بازار شوند می توانند در این بازار معامله كنند. محیط می تواند خیلی هم حرفه ای باشد ولی نمی توان بورس تعیین كرد.
اما اگر كشورهای منطقه خلیج? فارس بتوانند با هم تفاهم كنند و متوجه باشند كه منافع مشتركشان ایجاب می كند كه یك بورس منطقه ای برای نفت به وجود بیاید و همه با هم بر قاعده ای كه باهم تفاهم كرده اند بایستند بورس نفتی در خلیج? فارس موفق خواهد شد.
اگر بورس نفت در محدوده خلیج فارس و با این شرایط به وجود بیاید، آن موقع تازه مقابله های بورس لندن و غیره به میان می آید ولی می شود موفق شد چون قلب نفت اینجا در خاورمیانه است، چه جایی بهتر از این محیط برای راه اندازی بورس است ولی باید عملیاتی فكر كنیم، آیا می شود واقعاً این كار را انجام داد.
باید اول این تفاهم به وجود بیاید بعد بورس نفت ایجاد شود، چرا باید دبی یا بحرین یا هر كشور دیگر عربی نفت خود را در بورس كیش ایران معامله كند، براساس چه منطقی باید این كار انجام شود. اگر اول بستر آن آماده نشود توافق لازم هم بین كشور های منطقه به وجود نخواهد آمد حتی اگر قطر، روسیه یا هر كشور دیگری هم بخواهد به تنهایی بورس نفت برای خود تاسیس كند موفق نخواهد شد.