فرانک مارس در 24 مارس 1883 در مينه سوتا آمريکا متولد شد. او که در کودکي، طرز درست کردن شيريني‌هاي خانگي را از مادرش ياد گرفته بود، در 19 سالگي شروع به فروش شيريني‌هاي خود کرد.
کارخانه مارس که فرانك آن را به همراه همسر دومش اتل (Ethel) در سال 1911 در واشنگتن تاسيس کرده بود، در نهايت موفق نبود، ولي کارمندان زيادي در آن کار کرده و شکلات‌هاي تازه‌اي توليد و به صورت عمده به فروش مي‌رساند. در سال 1920 فرانک به زادگاهش بازگشت و کارخانه «مار-او-بار» را در مينياپليس تاسيس کرد که پس از موفقيت اين کارخانه نام مارس را بر روي آن گذاشت.
فارست مارس (پسر فرانک) و همسر اول پدرش که او نيز اتل نام داشت در سال 1923 از يک نوع ميلک شيک محبوب الهام گرفته و شکلات «ميلکي وي» (Milky Way) را معرفي کردند. اين محصول به عنوان يک شيريني حاوي شير تخمير شده با شکلات مورد تبليغ قرار گرفت و به زودي عنوان پرفروش‌ترين شکلات را از آن خود کرد. حوالي سال 1928 فرانک شرکت را به ايلينويز شيکاگو منتقل کرد. 4 سال بعد فارست در انگلستان شروع به فعاليت کرده و شکلات مارس را به بازار معرفي کرد. اين فعاليت با تاسيس دفتر مرکزي مارس در اروپا توسط فارست پس از مخالفت با پدرش فرانک، همراه بود. در اين کارخانه او اولين شکلات مارس را بر پايه «ميلکي وي» توليد مي‌کرد. در 1936 نوع وانيلي اين شکلات با نام جديدي توليد شد که اين نام پس از چندين بار تغيير، «ميلکي وي نيمه شب» انتخاب شد. در 1963 بزرگ‌ترين کارخانه مارس تا آن زمان، در هلند ساخته شد که به همراه کارخانه انگلستان، اکثر نيازهاي بازار اروپا را برطرف مي‌کرد. اين شعبه هنوز هم يکي از کارخانه‌هاي شکلات‌سازي بزرگ جهان است.
اکثر برندهاي معروف مارس ابتدا در انگلستان توليد مي‌شدند و سپس گسترش مي‌يافتند. اين محصولات شامل استاربرست، اسکيتلز، تويکس، اسنيکرز و تاپيک بودند و حتي شکلات مارس در آمريکا جاي خود را به اسنيکرز بادامي داد که در انگلستان معرفي شده بود.
در سال 1990 گالاکسي که تا آن زمان در انگلستان توليد مي‌شد به «داو» تغيير نام يافت و به ايرلند و خاورميانه صادر شد. M&Ms شکلاتي و بادام زميني نيز به بازار آمد.
مارس کماکان يک شرکت خانوادگي تلقي مي‌شد و به خاطر همين محرمانه بودنش، معروف بود. روزنامه واشنگتن‌پست در مقاله‌اي در سال 1993 اندکي از اين رازها پرده‌برداري کرد. گزارشگر اين مجله توانسته بود محصول جديد کارخانه يعني M&M’s را که تا آن زمان کسي از آن خبر نداشت، مشاهده کند. حتي در سال 1999 شرکت از مرگ فارست يا حتي اينکه او براي شرکت کار مي‌کرده سخني به ميان نياورد.
مديران شرکت اعتقاد داشتند چون مالکيت شرکت خصوصي است، احتياجي به پاسخگويي به کسي جز خودشان را ندارند. به همين دليل با تاکيد بر اينکه آنها استانداردهاي خاص خودشان را دارند با اکثر سازمان‌هاي عمومي بزرگ مانند فروشگاه‌هاي تعاوني همکاري نمي‌کردند. استاندارد آنها شامل پنج اصل بود و به نتايج بهتري منتج مي‌شد. يکي از مثال‌هاي آن طرح توسعه پايدار کاکائو در شرکت بود.
به‌رغم اين محرمانه بودن، مارس در ميان ديگر همتايانش به عنوان بهترين آموزش‌دهنده مديران خود مشهور بود. مثلا در انگلستان اکثر مديران ارشد شرکت‌هاي بزرگ، آموزش‌هاي تجاري اوليه خود را در مارس گذراندند. از جمله آنها مي‌توان به مديران سابق مارس، آلن ليتون (Allan Leighton) و جاستين کينگ (justin king) و مدير ارشد سابق سوپرمارکت‌هاي زنجيره‌اي «ازدا» و سپس سرويس پست رويال انگليس، اشاره کرد. اين آموزش‌ها ادامه يافت تا در سال‌هاي اخير منجر به تاسيس دانشکده بازرگاني مارس شد.
در دوره چهارم مالکيت خانوادگي، بعد از بازنشسته شدن جان و فارست، شرکت به مديريت خارجي روي آورد، ولي مالکيت کماکان در دستان مارس‌ها بود. «پل مايکلز» مدير ارشد بين‌المللي جديد شرکت بود و اعضاي خانواده مارس فقط در سمت‌هاي مشاوره‌اي در شرکت فعاليت مي‌کردند.
اين شرکت 17 شعبه در آمريکا داشت و واحدي با نام (Mars Electonics International) دستگاه‌هاي فروش خودکار شکلات‌هاي مارس را توليد مي‌کرد. اين واحد همچنين دستگاه‌هاي تشخيص اسکناسي توليد مي‌کرد که جزو معروفترين مدل‌ها در آمريکا به شمار مي‌رفت.
تجارت بعدي مارس که «عرصه چهار» نام داشت، روي محصولات ماشين‌هاي فروش خودکار تمرکز داشت و در آن «فلاويا» و «کليکس» را معرفي نمود که اولي در بازارهاي انگليس، ژاپن و آمريکا و دومي در انگليس، آلمان و فرانسه فعاليت مي‌کرد. در سال 2007 همگام با تحولات جهاني مارس، اين تجارت جديد تغيير نام يافت و به «نوشيدني‌هاي مارس» تبديل شد. بخش غذاهاي حيوانات خانگي مارس که بزرگ‌ترين قسمت شرکت بود نيز متحول و مجددا نامگذاري شد. مارس که کماکان جزو بزرگ‌ترين شرکت‌هاي توليد شکلات در جهان به شمار مي‌رود و اخيرا کارخانه ريگلي را به قيمت 23 ميليارد دلار خريداري کرده است، با حدود
70 هزار کارمند در سراسر جهان سالانه فروشي بالغ بر 30 ميليارد دلار دارد. دفتر مرکزي آن در ويرجينياي آمريکا قرار داشته و در اکثر کشورهاي جهان نماينده دارد.
کوشان غلامي
- مقالات مرتبط: