مديريت زنجيره تامين و برنامه‌ريزي پيشرفته

امروزه شناسايي نيازهاي مشتري و سعي در برآورده ساختن آنها از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و سهم بسزايي در موفقيت شركت‌ها ايفا مي‌كند.
مديريت زنجيره تامين از جمله راهكارهايي است كه در صورت اجراي صحيح، مي‌تواند به شركت‌ها كمك کند كه تا حد زيادي خود را به منظور فوق نزديك نمايند. با گذشت زمان در سراسر دنيا سازمان‌ها دريافته‌اند كه فقط تغييرات تدريجي راهگشاي مشكلات كنوني سازمان‌ها نيست و گاهي براي بقاي سازمان لازم است تغييراتي به صورتي اساسي و زيربنايي در سازمان ايجاد شود. امروزه در سراسر دنيا اين تغييرات انقلابي را با نام مهندسي مجدد مي‌شناسند. مهندسي مجدد روندي است كه در آن وظيفه‌هاي فعلي سازمان جاي خود را با فرآيندهاي اصلي كسب‌وكار عوض كرده؛ بنابراين سازمان از حالت وظيفه‌گرايي به سوي فرآيند محوري حركت مي‌كند. همين امر موجب سرعت بخشيدن به روند كسب‌وكار و كاهش هزينه‌ها و در نتيجه رقابتي‌تر شدن سازمان مي‌گردد. رويكردها و متدولوژي‌هاي متفاوتي توسط محققان براي مهندسي مجدد ارائه شده است. امروزه متدولوژي‌هاي همر و چمپي و داونپورت از بقيه بيشتر مورد استفاده قرار مي‌گيرند. هدف اين مقاله ارائه يك مدل بهينه جهت افزايش كارآيي مديريت زنجيره تامين مي‌باشد.
در ادامه اين مقاله ابتدا مفهوم مديريت زنجيره تامين و فرآيند‌هاي اصلي آن مورد بررسي قرارداده، سپس مدل پيشنهادي و كاربردي براي فرآيند مديريت سفارش را ارائه مي‌كنيم.
بررسي مديريت زنجيره تامين
يك زنجيره تامين عبارت است از شبكه‌اي از تسهيلات و امكانات كه فعاليت‌هايي نظير تهيه (procurement) مواد خام، تبديل اين مواد به محصولات نيمه ساخته و ساخته شده و توزيع اين كالاهاي ساخته شده به مشتريان را بر عهده دارد.
مديريت زنجيره تامين (supply chain management) شامل هماهنگ ساختن توليد، موجودي و ترابري مابين اجزاي يك زنجيره تامين مي‌باشد كه بهترين تركيب ممكن از پاسخ‌دهي (responsiveness) و كارآيي (efficiency) براي بازاري كه آن را تغذيه مي‌كند، به دست دهد. 5 جزء اصلي زنجيره تامين عبارتند از:
توليد
منظور از توليد، ظرفيت يك زنجيره تامين براي ساخت و ذخيره محصولات است كه كارخانجات و انبارها در آن دخيل هستند. اگر ظرفيت كارخانجات و انبارها بيش از حد زياد باشد، مي‌تواند در مقابل نوسانات بازار انعطاف‌پذير بوده و سريع پاسخ دهد؛ اما هر چه ظرفيت‌ها را افزايش دهيم كارآيي عملكرد كمتر مي‌شود.
موجودي
هدف اصلي موجودي اين است كه به عنوان بافري در برابر موارد متغير در زنجيره تامين عمل نمايد. موجودي در زنجيره تامين، تمامي موارد از مواد خام گرفته تا كالاي ساخته شده را در بر مي‌گيرد. نگهداري مقدار بالايي از كالاها باعث انعطاف‌پذير بودن در برابر تقاضاي مشتري مي‌شود؛ اما پرهزينه است و براي به دست آوردن كارآيي بالا بايد هزينه‌ها تا جاي ممكن كم شوند.
موقعيت
عبارت است از چيدمان جغرافيايي اجزاي زنجيره تامين. برقراري تعادل بين پاسخگويي و كارآيي در اين بخش اين گونه است كه تصميم بگيريم فعاليت‌ها را به‌صورت متمركز در چند نقطه محدود برقراركنيم تا كارآيي بيشتر و اقتصادي به دست آوريم يا فعاليت‌ها را در نقاط زيادي نزديك به مشتريان و تامين‌كنندگان پخش كنيم تا پاسخ‌دهي بهتر صورت گيرد.
حمل‌ونقل
عبارت است از حركت هرجزء از مواد خام گرفته تا محصول ساخته شده بين اجزاي مختلف در يك زنجيره تامين. به عنوان يك قانون كلي هرچه ارزش يك محصول بالاتر باشد (مثل قطعات الكترونيكي) تاكيد و اهميت پاسخ‌دهي شبكه انتقال آن بيشتر است و هرچه ارزش يك محصول كمتر باشد كارآيي شبكه آن بايد بيشتر باشد.
اطلاعات
اين جزء، ارتباط فعاليت‌ها و عملكرد بقيه اجزاي زنجيره تامين را فراهم مي‌آورد. داده‌هاي دقيق به‌موقع و كامل ارتباطي مستحكم را فراهم مي‌آورند و باعث مي‌شوند كمپاني‌ها درون يك زنجيره تامين تصميماتي درست در مورد عملكردشان بگيرند.
زنجيره‌هاي تامين بسط يافته شامل توليد‌كنندگان، توزيع‌كنندگان (distributer)، خرده‌فروشان (retailer)، مشتري‌ها و كمپاني‌هاي ارائه‌كننده سرويس (service provider) مي‌باشند.
فرآيندهاي مديريت زنجيره تامين
مديريت زنجيره تامين از ديد فرآيندي، عبارت است از مديريت فرآيندهاي اصلي كاري در طول شبكه‌اي از سازمان‌هايي كه زنجيره تامين را تشكيل مي‌دهند و از مشتري نهايي تا تامين‌كننده اصلي را در بر مي‌گيرد. فرآيندهاي اصلي مديريت زنجيره تامين توسط اعضاي مجمع عمومي زنجيره تامين (Global Supply Chain Forum) تعريف شده و عبارتند از:
- مديريت روابط مشتري
(Customer Relationship Management)
- مديريت خدمات به مشتري
(Customer Service Management)
- مديريت تقاضا
(Demand Management)
- تكميل سفارش
(Order Fulfillment)
- مديريت جريان توليد
(Manufacturing Flow Management)
- مديريت روابط تامين‌كنندگان
(Supplier Relationship
Management)
- توسعه و تجاري نمودن محصول
(Product development and
Commercialization)
- مديريت برگشت
(Return Management)
مرحله بعدي موثر و ساده كردن فرآيندهايي است كه بين كمپاني‌ها هستند. اينجا است كه جنگ بر سر درآمد و سود بيشتر درمي‌گيرد و برنده آن كمپاني‌هايي خواهند بود كه شيوه‌اي جديد براي كسب‌وكار خود بيابند و فرآيندهايي را به‌صورت طولي در سازمان طرح نموده و مديريت نمايند. اين كمپاني‌ها آنهايي خواهند بود كه از بازده بالايي برخوردارند.
مدل پيشنهادي و كاربردي زنجيره تامين
از آنجايي كه فرآيند موجود داراي كارآيي لازم نبوده و از دريافت سفارش تا تحويل آن مدت زمان زيادي طول مي‌كشد قصد بر اين است كه مدلي ارائه نماييم كه در آن از اين فاصله زماني طولاني اجتناب شود. ابتدا مشتري به كمپاني توليد‌كننده مراجعه مي‌كند. دادن سفارش مي‌تواند به روش‌هاي مختلفي صورت پذيرد، مثل مراجعه از طريق وب و ايميل يا از طريق تلفن و فكس. پس از دادن سفارش اعتبار مشتري مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد. در صورتي كه اعتبار وي مورد تاييد قرار نگرفت، سفارش رد مي‌شود، اما در صورتي كه مشتري از اعتبار لازم برخوردار بود سفارش وي تكميل مي‌شود بدين صورت كه جزئيات سفارش از نظر موجودي مواد اوليه و امكانات حمل‌ونقل مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در مرحله بعد جدول زماني آماده مي‌شود كه در آن براي هريك از مراحل تكميل سفارش مثل توليد، بارگيري، ارسال و تحويل، زمانبندي خاص صورت مي‌گيرد. پس از آن كالاي آماده شده قيمت‌گذاري مي‌شود. قيمت‌گذاري شامل محاسبه قيمت مواد اوليه، هزينه‌هاي توليد، محاسبه ماليات و تخفيفات و هزينه‌هاي بارگيري و ارسال محموله مي‌باشد. سپس عمليات بارگيري و ارسال محموله صورت مي‌پذيرد. در نهايت فاكتور صادر شده و براي مشتري ارسال مي‌گردد و مشتري پس از مطابقت كالا با فاكتور پرداخت مي‌نمايد.
در اين مدل ابتدا هنگامي كه مشتري به كمپاني مراجعه مي‌كند از اطلاعات وي پروفايلي تهيه مي‌گردد. ايجاد پروفايل مشتريان و نگهداري آنها در يك بانك اطلاعاتي، به كمپاني كمك خواهد نمود تا در مراجعات بعدي، مشترياني كه براي اولين بار به كمپاني مراجعه مي‌نمايند از مشترياني كه براي چندمين بار مراجعه مي‌نمايند و آنها را «مشتريان وفادار» مي‌ناميم تمييز دهد و براي آنها تسهيلات ويژه قائل شود. مزيت مهم ديگر نگهداري پروفايل مشتريان، آن است كه پس از اينكه يك مشتري براي چندمين بار مراجعه نمود، مي‌توان روند مراجعات و سفارشات وي را پيش‌بيني كرد و پيش از مراجعات بعدي، كالاي مورد نظر وي را تهيه و آماده تحويل نمود. در اين صورت فاصله زماني بين دريافت سفارش تا تحويل آن به مقدار قابل‌توجهي كاهش خواهد يافت.
منابع:
1) Hammer، Michael ، “The Superefficient Company، “Harvard Business Review، vol.79،No.9
( 2001 )
2) Lambert، Douglas M.، James R.Stock، and Lisa M.Ellram، Fundamentals of Logistics Management، Boston، MA: Irwin / McGraw-Hill، Chapter 14، ( 2000)
3)Keely L.Croxton، Douglas M.Lambert، “ The Supply Chain management Processes “، Volume 12،Number 2 ( 2006 )
4 - استدلر، ‌هارتموت و كيلگر، كريستوف 1385 «مديريت زنجيره تامين و برنامه‌ريزي پيشرفته» ترجمه نسرين عسگري و رضا زنجيراني فراهاني، چاپ اول، تهران، نشر ترمه.
سيدابوالفضل جعفري‌نژاد

اپلیکیشن اندروید تلگرام اینستاگرام