کوراندوم یک کانی سنگ‌ساز است که در سنگهای آذرین، دگرگونی و رسوبی یافت میشود. کوراندوم یک اکسید آلومینیوم با ترکیب شیمیایی Al2O3 و عضوی از سیستم کریستالی مثلثی است.
این ماده معدنی به دلیل سختی بسیار زیاد و این واقعیت که گاهی اوقات به‌صورت کریستال‌های شفاف زیبا در رنگهای مختلف یافت میشود، به طور گسترده‌ای شناخته شده است. سختی بسیار زیاد کوراندوم را به یک ساینده عالی تبدیل می‌کند، و هنگامی که این سختی در کریستال‌های زیبا یافت میشود، شما مواد مناسبی برای برش سنگهای قیمتی خواهید داشت.
کوراندوم طبیعی و مصنوعی به دلیل سختی و پایداری شیمیایی در کاربردهای صنعتی بسیار متنوعی استفاده میشود. از کوراندوم برای ساخت بلبرینگ‌های صنعتی، پنجره‌های ضد خش برای ابزارهای الکترونیکی، ویفر برای برد مدارها و بسیاری از محصولات دیگر استفاده میشود.
کانی کوراندوم معدنی چگونه است؟
کوراندوم بیشتر به‌خاطر انواع جواهراتش، یاقوت کبود و یاقوت کبود شناخته شده است. یاقوت سرخ و یاقوت کبود از نظر علمی یک ماده معدنی هستند، اما فقط از نظر رنگ متفاوت هستند. یاقوت سرخ رنگ قرمز است و یاقوت کبود رنگی است که همه رنگهای دیگر را در برمی‌گیرد، اگرچه محبوب‌ترین و ارزشمندترین رنگ یاقوت کبود آبی است. یاقوت کبود نیز فقط برای توصیف انواع جواهر از جمله انگشتر طلا زنانه و گردنبند طلا زنانه استفاده میشود. در غیر این صورت به‌سادگی کوراندوم نامیده میشود.
کوراندوم یک کانی بسیار سخت، سخت و پایدار است. برای تمام مقاصد عملی، این ماده معدنی بعد از الماس سخت‌ترین ماده معدنی است که آن را به دومین کانی سخت تبدیل می‌کند. همچنین تحت‌تأثیر اسیدها و بیشتر محیط‌ها قرار نمی‌گیرد.
سنگهای قیمتی طبیعی یاقوت کبود و یاقوت کبود ممکن است هنگام استفاده به‌عنوان جواهر، رنگ خود را از طریق عملیات حرارتی تقویت یا عمیق‌تر کنند. برخی از سنگهای آبی تیره از محلات خاص نیز ممکن است به رنگ آبی روشن تبدیل شوند.
مشخصات فیزیکی گروه کروندوم
گروه کروندوم با ترکیب شیمیایی Al2O3 (اکسید آلومینیوم)، ضریب شکست نور ۱٫۷۷۰-۱٫۷۶۲، وزن مخصوص ۴، ساختمان کریستالی trigonal و با سختی 9 بعد از الماس بادوام‌ترین و سخت‌ترین سنگ است. به نوع قرمز آن یاقوت سرخ (Ruby)، رنگهای دیگر سافیر یا یاقوت کبود (Sapphire) گفته میشود. رنگ نارنجی - صورتی (orange-pinkish)، کمیاب‌ترین نوع آن است. کروندوم دارای دو نوع پدیده است: STAR (پدیده ستاره‌ای) و color change که زیر نور سفید و زردرنگ سنگ تغییر می‌کند.
کروندوم در کجاها یافت میشود؟
معادن کروندوم در لایه‌های پگماتیت به وجود می‌آید. معادن یاقوت در میانمار (برمه)، تایلند، سریلانکا، ویتنام، تانزانیا، پاکستان، افغانستان، ماداگاسکار و معادن سافیر کشمیر، سریلانکا، میانمار (برمه)، تایلند، کامبوج، استرالیا، آمریکا، ماداگاسکار است. رنگ یاقوت میانمار رنگ بسیار زیبایی دارد که به‌اصطلاح به رنگ خون کبوتر معروف است. دو معدن معروف آن در مناطقی به نام مونگ اچ سو، موگوک قرار دارند. بعضی از سافیر، یاقوت و اسپینل‌ها مرغوب از دره موگوک در ارتفاع ۴۰۰۰ فوتی و مونگ اچ سو که در شمال میانمار است، استخراج می‌شوند و با وسعتی معادل ۴۸۰۰ کیلومترمربع از ۱۰۰۰ معدن سافیر و یاقوت تشکیل شده‌اند. یاقوت منطقه مونگ اچ سو رنگ متمایل به آبی دارد؛ درصورتی‌که یاقوت تایلندی رنگ قرمز ارغوانی است. مرغوب‌ترین و باکیفیت‌ترین یاقوت‌ها از منطقه مونگ اچ سو در ۱۰۰ کیلومتری جنوب شرقی موگوک تولید میشود. استخراج از معادن سافیر، یاقوت و اسپینل در منطقه موگوک به‌صورت open-PIT انجام میشود.
امروزه بیشتر یاقوت‌های بازار جهانی از کشورهای تایلند، سریلانکا و ماداگاسکار تولید و فراوری می‌شوند و دولت میانمار تولید و فراوری سنگ‌ها را محدود کرده است. عیوب داخلی inclusions کرندوم‌های منطقه برمه عبارت‌اند از: solid, lamella twining, rutil silk کریستال‌هایی از جنس میکا، اسپینل، آپاتیت و زیرکن. معادن سنگهای قیمتی در جزیره سریلانکا، قدمت ۲۰۰۰ساله دارند. غیر از کروندوم، معادن دیگری مانند کریزوبریل، گارنت، اسپینل، سنگ ماه، پریدوت یا زبرجد، تورمالین و غیره... در این کشور وجود دارد. دو نوع از تنوع های کرندوم از جمله سافیر آبی و سافیر نارنجی -صورتی (گل بهی)، منطقه سریلانکا معروف هستند و سافیر سفید به نام ژئود که پس از بهسازی با حرارت آن را به رنگ آبی تغییر رنگ می دهند و از نظر اقتصادی، ارزش آن را بالا می برند، ژئودهای سریلانکایی در تایلند با حرارت بهسازی میشود. استخراج از معادن اولیه یاقوت از نظر اقتصادی به صرفه نیست و ترجیح می دهند در معادن ثانویه کار کنند.
سنگهای بزرگ یاقوت بسیار کمیاب‌اند. مینرال‌هایی که همراه یاقوت پیدا می‌شوند و بیشتر اوقات دارای کیفیت جواهر و قیمتی‌اند، عبارت‌اند از بریل، کریزوبریل، گارنت، سنگ ماه، اسپینل، توپاز، تورمالین و زیرکن.
تایلند بزرگ‌ترین مرکز فعالیت فراوری، بهسازی، خریدوفروش سنگهای رنگی در جهان است. در تایلند به جز معادن سافیر و یاقوت معادن سنگهای دیگری از قبیل گارنت، آمتیست، آکوامارین، تورمالین، اسپینل و زیرکن هم وجود دارد. سنگهای سافیر این منطقه آبی تیره هستند. در کرندوم های تایلند، منطقه‌بندی رنگی صاف و زاویه‌دار و ناپاکی به نام Saturn دیده میشود.منطقه ایلاکاکا در جنوب شرقی ماداگاسکار در سال ۱۹۹۸ کشف شد، ایلاکاکا منطقه‌ای بسیار غنی از انواع سافیر است. بیشتر سنگهای سافیر این منطقه دارای ناپاکی از جنس زیرکن های گرد و کوچک است. بیشتر سنگهای این منطقه پس از تراش حدود یک قیراط می‌شوند و سنگهای بزرگ‌تر بالای ۵ قیراط بعد از تراش کمیاب هستند.
سنگ کروندوم اصل و مصنوعی
سنگ کروندوم در برابر حرارت و مواد شیمیایی، مقاومت بالایی دارد. می‌توان با روش سنگ بهسازی شده توسط حرارت کیفیت پاکی و رنگ سنگ را تغییر و افزایش داد و ارزش اقتصادی آن را بالا برد. فروشنده باید به خریدار اعلام کند که سنگ طبیعی، مصنوعی یا بهسازی شده و از چه نوعی است. چون از نظر قیمت با هم متفاوت‌اند. به طور مثال اگر قیمت سنگ طبیعی یک قیراطی، ۱۰۰۰ دلار باشد، یک سنگ بهسازی شده با حرارت، قیراطی ۷۰۰ دلار و سنگ بهسازی شده با حرارت با روش flux قیراطی 400 دلار و سنگ بهسازی شده توسط بریلیم قیراطی ۲۰۰ دلار و یک قیراط سنگ مصنوعی باتوجه‌به روش ساخت آن، از یک دلار تا ۳۰۰ دلار ارزش دارد. مطالعه ناپاکی‌های سنگ (طبیعی، مصنوعی، بهسازی شده) یکی از حساس‌ترین بخش‌های گوهرشناسی، برای تشخیص این‌گونه سنگهای جواهر است. بهترین دستگاه برای تشخیص این‌گونه سنگ‌ها میکروسکوپ مخصوص جواهرشناسی است.
کروندوم و کانی‌های مشابه
سنگهای مشابه از نظر ظاهر شبیه کرندوم ها هستند و از نظر مشخصات فیزیکی و شیمیایی کاملاً با این سنگ متفاوت‌اند. سنگهای مانند اسپینل، گارنت و روبی لایت مشابه‌های یاقوت هستند و سنگ‌هایی مانند تانزانیت و تورمالین آبی مشابه‌های سافیر آبی هستند. هرکدام از این مشابه‌ها، ویژگی‌ها و مشخصات فیزیکی و شیمیایی مخصوص به خود را دارند که با آزمایش‌های گوهرشناسی قابل‌تشخیص‌اند.
قیمت کوراندوم چگونه ارزش‌گذاری میشود؟
یاقوت سرخ و یاقوت کبود در درجه اول به دلیل رنگشان و سپس به دلیل شفافیتشان ارزشمند هستند. ازآنجایی‌که یاقوت سرخ و یاقوت کبود به دلیل رنگ شدیدشان ارزشمند هستند، جای تعجب نیست که این عامل اصلی تعیین‌کننده ارزش آن باشد. یک سنگ تمیز خوب جذاب‌تر از سنگی است که به‌شدت در آن گنجانده شده است. منشأ تأثیر زیادی بر ارزش سنگ‌ها دارد. اندازه و برش نیز مهم است.