ریسك در آفریقا

آیا هزینه سرمایه در آفریقای جنوبی بالا است؟‌
گفتنی است، كشورهای فقیر جهان عموماً مجبورند برای استقراض و گرفتن وام از بازارهای سرمایه بین‌المللی، هزینه بیشتری نسبت به كشورهای ثروتمند بپردازند، زیرا سرمایه‌گذاران از آن بیم دارند كه این كشورها در نهایت قادر به بازپرداخت كامل دیون خود نباشند. این در حالی است كه آفریقای جنوبی برخلاف سایر كشورهای در حال توسعه، در این زمینه موقعیت مساعدتری دارد. به همین دلیل، این كشور یكی از معدود كشورهای در حال توسعه است كه در حال حاضر می‌تواند چه در داخل و چه در بازارهای سرمایه خارجی با استفاده از واحد پول ملی خود (رَند)، دست به استقراض بلندمدت بزند. جالب است بدانید كه اكثر كشورهای در حال توسعه و تقریباً تمامی كشورهای فقیر جهان، برعكس آفریقای جنوبی مجبورند بر مبنای دلار و یا یك واحد پولی معتبر دیگر مانند یورو از مؤسسات اعتباری خارجی وام بگیرند، چرا‌كه واحد پول ملی آنها به طور دائم به لحاظ ارزش برابری با سایر ارزهای معتبر خارجی، در حال نوسان است.‌
 به علاوه، مطالعه OECD آشكار ساخته است كه ریسك پولی یا همان نوسانات ارزش پول، ۹۰ درصد از تفاوت بهای خرید و فروش در یك بازار اوراق قرضه بین‌المللی معیار - مانند اسناد ۱۰ ساله خزانه‌داری آمریكا - با بازار مالی مشابه آفریقای جنوبی را به تبیین می‌كند. ‌ البته این نكته را نباید فراموش كرد كه مقامات مالی و پولی آفریقای جنوبی آنقدر باهوش و عاقل هستند كه نسبت به سقوط ارزش رند Rand(‌‌) و تبعات ناشی از آن، پیشاپیش واقف باشند. در این میان، بانك مركزی آفریقای جنوبی برای كاستن از نگرانی‌های موجود در رابطه با كاهش ناگهانی ارزش رند در برابر سایر ارزهای معتبر خارجی، اقدام به ذخیره میزان قابل توجهی از ارزهای معتبر خارجی نموده است. مضاف بر این، مقامات این بانك قول داده‌اند كه به هر صورت ممكن نرخ اصلی تورم را بین ۳ تا ۶ درصد ثابت نگه دارند كه البته این نرخ در حال حاضر ۴/۴ درصد است. ‌
 كسری بودجه نیز از جمله مواردی است كه بانك مركزی آفریقای جنوبی با دقت آن را تحت كنترل دارد. با این توضیحات، احتمال دارد آمار و ارقام‌ها و اطلاعات ارایه شده در این مطالعه مقداری عاری از واقعیت باشند و هزینه سرمایه آن‌‌طور كه تنظیم‌كنندگان این تحقیق ادعا كرده‌اند، زیاد بالا نباشد.
تا همین چند ماه پیش، شهروندان آفریقای جنوبی خود را برای مواجهه با افزایش نرخ‌های بهره آماده می‌كردند. اما اكنون این نگرانی رفع شده است، زیرا در هشتم دسامبر سال گذشته بانك مركزی این كشور نرخ‌های بهره را در همان سطح ۷ درصد ثابت نگه داشت و این همان خبر خوشی بود كه مردم این كشور انتظارش را می‌كشیدند.
در این میان، با وجودی كه نرخ‌های بهره در این كشور به مدت ۲۰ سال متوالی است در پایین‌ترین سطح ممكن نگه داشته شده‌اند، اما چند هفته پیش یكی از مطالعات سازمان توسعه و همكاری‌های اقتصادی )OECD( فاش ساخت كه هزینه سرمایه‌گذاری در آفریقای جنوبی نسبتاً بالا می‌باشد. ‌ نتایج این مطالعه نشان می‌دهد كه شركت‌های آفریقای جنوبی سال گذشته یك نرخ ۵/۱۵ درصدی را در رابطه با نسبت هزینه به ارزش دارایی تجربه كرده‌اند كه این نرخ در همین فاصله زمانی در آمریكا و انگلیس حدود ۵/۸ درصد بوده است. البته این میزان شكاف با تفاوت موجود در بازدهی نسبتاً بالای اوراق قرضه دولتی كه در نوع خود باعث افزایش هزینه سرمایه‌گذاری و بالا رفتن نرخ سود وام‌های شركتی در این كشور شده است، قابل تعبیر و تفسیر نیست، بلكه بهتر آن است كه تفاوت به وجود آمده را با سایر كشورهای در حال توسعه مورد مقایسه قرار دهیم كه در آنها هزینه سرمایه‌گذاری چندان هم ارزان نمی‌باشد. از سوی دیگر، نا‌مهربانی بازار را نباید در این بین نادیده گرفت. برای مثال، شركت‌های بزرگ این كشور نظیر SAB Miller and Old Mutual‌Anglo American,،‌ سهام خود را به بورس لندن منتقل كرده‌اند كه در آنجا نه تنها سرمایه به اندازه كافی و حتی به‌ وفور یافت می‌شود، بلكه هزینه آن هم نسبتاً كم است. ‌