بازار bull (گاوی) معرف بازارهای در حال افزایش قیمت است و بازار bear (خرسی) معرف بازارهای در حال كاهش قیمت. تصور نكنید با این تعریف ساده شما به‌راحتی می‌توانید نوع بازاری را كه در آن قرار دارید تشخیص دهید. اینكار اصلا ساده نیست، چرا كه همه بستگی دارد به چارچوب زمانی كه می‌خواهید مشخص كنید چه نوع بازاری به پایان رسیده و كدام بازار شروع خواهد كرد.
به‌عنوان مثال فرض كنید دو سال است كه بازار روند رو به كاهش دارد، پس
استدلال شما بر این است كه هنوز در اواسط بازار bear هستید، از طرف دیگر
اگر وضعیت بازار در سه ماه اخیر مثبت باشد فكر می‌كنید وضعیت فرق كرده و
در شرایط بازار كاملا جدیدی قرار دارید. استدلال اول براساس بررسی روند
دوسالانه و استدلال دوم براساس روند سه ماهه است. به‌نظر شما كدامیك درست
است؟
روش مطمئنی برای نامیدن بازار اعم از bear یا bull وجود ندارد. بهتر است
همیشه با دید عمیق و درك درست به گذشته بنگریم و ببینیم اوج و افول بازار
كجاها بوده، ولی تشخیص جایگاه كنونی بازار كار آسانی نیست. البته می‌توان
۱۰سال بعد زمان حال را خوب ارزیابی كرد و درك درستی از بازار به‌دست
آورد.چون جواب دادن به این سوال بستگی دارد به اینكه از چه كسی این سوال
می‌شود نمی‌توانیم به‌راحتی بگوییم جواب «درست» وجود دارد. هركسی می‌تواند
نظر خود را در مورد وضعیت بازار بیان كند اما هیچ كس نمی‌تواند درست بودن
آن‌را اثبات كند.
اجازه بدهید كمی عمیق‌تر در مورد بازارهای bear و bull بحث كنیم. به‌طور
معمول همه روزه در دنیای تجارت و سرمایه‌گذاری اصطلاح «گاوی(bull)» و
«خرسی (bear)» را كه برای تعریف وضعیت بازار به‌كار می‌رود، می‌شنوید ولی
همان‌قدر كه این اصطلاح‌ها رایج هستند تعریف و درك آنها هم مشكل است. از
آنجایی‌كه جهت و مسیر بازار تاثیر عمده‌ای در پرتفوی شما دارد دانستن دقیق
«بازار bull» و «بازار bear» همچنین ویژگی‌های آنها و اینكه چه تاثیری بر
پرتفوی شما دارند، بسیار با اهمیت است.
●بازارهای bull (گاوی) و bear (خرسی) چه چیزی هستند؟
این دو اصطلاح به‌طور متناوب در بازارهای سرمایه‌گذاری و دنیای تجارت
شنیده می‌شود. امروزه چون تمایلات سرمایه‌گذاران تعیین كننده وضعیت بازار
است، از این‌رو این اصطلاحات برای سرمایه‌گذاران نیز استفاده می‌شود و
مشخص می‌كند سرمایه‌گذار در مورد بازار چه احساسی دارد و به دنبال چه
خواسته‌ای است.
به‌طور ساده، بازار bull یعنی بازاری كه در حال افزایش و صعود است. مشخصه
آن افزایش مداوم در قیمت سهام بازار است. در چنین مواردی سرمایه‌گذاران بر
این باورند كه این روند روبه رشد مدت زیادی ادامه خواهد داشت. به طور
معمول اقتصاد كشور قوی و سطح اشتغال بالاست.
از سوی دیگر، بازار bear بازاری است كه در حال كاهش و سقوط است. قیمت سهام
به طور مداوم پایین می‌افتد و در نتیجه این كاهش‌ها سرمایه‌گذاران فكر
می‌كنند این روند زمان زیادی ادامه خواهد داشت و به نوبه خود شرایط را
پیچیده‌تر می‌كند. در این مدت اقتصاد كند و ضعیف می‌شود و بیكاری بر اثر
تعدیل نیرو‌ی شركت‌ها افزایش می‌یابد.
●ریشه اصلی این اصطلاحات از كجاست؟
ریشه اصلی این اصطلاحات مشخص نیست اما توضیحاتی در این رابطه وجود دارد كه بسیار متداول هستند:
۱ - این اصطلاح‌ها از نام حیواناتی گرفته شده كه به قربانی خود حمله
می‌كنند. گاومیش معمولا شاخ‌هایش را در هوا می‌گرداند و بعد حمله می‌كند و
خرس با پنجه‌های خود بر طعمه بیچاره ضربه وارد می‌كند. علاوه بر این
گاومیش و خرس در میدان مسابقات (مثلا مسابقات گاوبازی) حریفان درنده و
بی‌رحمی هستند.
۲ - در گذشته واسطه‌ها و دلالان پوست، پوست‌ها را قبل از دریافت پیش‌فروش
می‌كردند و بدین نحو آنها اولین «پیش‌فروش كننده» در تاریخ بودند. بعد از
اینكه به مشتریان خود وعده تحویل پوست را می‌دادند، دلالان امیدوار بودند
كه قیمت خرید پوست از شكارچیان نسبت به قیمت بازار كاهش یابد. اگر كاهشی
صورت می‌گرفت دلالان از تفاوت قیمت بین قیمت فروش به مشتری و خرید از
شكارچی سود خوبی كسب می‌كردند. این دلالان به‌نام bears كه كوتاه شده
عبارت « bearskin jobbers» (دلال پوست خرس) می‌باشد شناخته شدند و این
اصطلاح با كسانی كه امیدوار یا منتظر كاهش در بازارند مترادف شد.
●ویژگی‌های بازارهای bull و bear
گرچه شرایط بازارهای bull (گاوی) و bear (خرسی) براساس روند قیمت سهام
مشخص می‌شود ولی این بازارها مشخصه‌هایی دارند كه سرمایه‌گذاران به آن
آگاهی دارند. در ادامه به بعضی فاكتورهای موثر در نوع بازار اشاره می‌شود،
اما فراموش نكنید كه آنها قوانین كامل و ثابتی برای مشخص كردن نوع بازار
اعم از bull و bear نیستند.
*عرضه و تقاضا برای اوراق بهادار: در بازار bull تقاضا برای اوراق بهادار
شدید و عرضه ضعیف است. به عبارت دیگر سرمایه‌گذاران بسیاری خواستار خرید
اوراق قرضه هستند در حالیكه عده كمی تمایل به فروش دارند، در نتیجه قیمت
سهام افزایش می‌یابد چراكه سرمایه‌گذاران برای دستیبابی به سهام مناسب با
یكدیگر رقابت می‌كنند. در بازار bear قضیه برعكس است یعنی افراد زیادی
خواستار فروش هستند تا خرید سهام. تقاضا به شدت كمتر از عرضه است و در
نتیجه قیمت سهام پایین می‌آید.
▪روانشناسی سرمایه‌گذار: از آنجایی كه رفتار بازار متاثر از رفتار افرادی
است كه آن رفتار را درك می‌كنند، روانشناسی و احساس سرمایه‌گذار در اینكه
آیا بازار صعود می‌كند یا سقوط، ضروری و مهم است. عملكرد بازار سهام و
روانشناسی سرمایه‌گذار به یكدیگر وابسته است. در بازار bull تقریبا همه
به بازار علاقه‌مندند و به امید كسب سود در آن شركت می‌كنند. در بازار
bear احساس بازار منفی است چرا كه سرمایه‌گذاران شروع می‌كنند به بیرون
كشیدن سرمایه‌هایشان و سهام خریداری نمی‌كنند و منتظر اوراق بهادار با
درآمد ثابت هستند تا اینكه یك حركت مثبتی در بازار بشود. در كل، كاهش
اعتماد سرمایه‌گذار از بازار كه موجب می‌شود سرمایه‌گذاران پول‌هایشان را
از بازار بیرون بكشند به نوبه خود منجر به افت در بازار سهام می‌شود.
▪تغییر در فعالیت‌های اقتصادی: شركت‌هایی كه سهامشان در بورس معامله
می‌شود خود عضو اقتصاد بزرگ‌تری هستند و از این‌رو بازار سهام و اقتصاد به
یكدیگر مرتبط هستند. بازار bear با اقتصادهای ضعیف مرتبط است و بیشتر
شركتهای نمی‌توانند سود كلانی كسب كنند چراكه مشتریان به حد كافی پول خرج
نمی‌كنند. این كاهش سود به طور مستقیم بر ارزش و قیمت سهام تاثیر
می‌گذارد. در بازار bull عكس قضیه صدق می‌كند یعنی مردم پول زیادی برای
خرج‌كردن و تمایل به خرج‌كردن دارند كه به نوبه خود اقتصاد را تقویت كرده
و پیش می‌برد.
●چگونه می‌توان تغییرات بازار را ارزیابی كرد؟
تعیین‌كننده اصلی نوع بازار، روند بلندمدت بازار است نه واكنش لحظه‌ای یا
كوتاه‌مدت به اتفاقات خاص رخ داده در بازار. تحركات جزیی در بازار فقط
نشان‌دهنده روند كوتاه‌مدت در بازار است، البته طول مدت زمان ارزیابی
بازار نیز در شناسایی بازار اعم از bull یا bear تعیین‌كننده است.
به عنوان مثال ارزیابی دو هفته گذشته نشان میدهد كه بازار سمت و سوی
بازار bull را دارد در حالی كه دو سال گذشته نشانگر بازار bear است.
توجه داشته باشید كه نمی‌توان تمام تحركات در بازار را با عنوان bull یا
bear دسته‌بندی كرد. گاهی اوقات ممكن است بازار در حالی كه سعی می‌كند
مسیر خود را بیابد از یك دوره ركود گذر كند، در این صورت فراز و نشیب‌های
موجود سود و زیان را از بین می‌برد و روند بازار یك روند یكنواخت می‌شود.
●چه باید كرد؟
در بازار bull بهترین كار این است كه به هنگام افزایش قیمت‌ها به سرعت
سهام خرید و زمانی كه این سهام به اوج رسید آن را فروخت (البته تعیین دقیق
زمان اوج و افول كار مشكلی است). در مجموع، چون سرمایه‌گذاران می‌خواهند
باور كنند كه بازار صعود خواهد كرد بنابراین دوست دارند در بازار bull نیز
سود بكنند. وقتی قیمت‌ها در حال افزایش است زیان‌دهی كم و موقتی خواهد
بود. در این بازار سرمایه‌گذار احتمال زیاد میدهد كه بازده خوبی داشته
باشد بنابراین فعالانه و مطمئن در سهام سرمایه‌گذاری می‌كند.
در بازار bear احتمال زیان‌دهی بالا است چرا كه قیمت‌ها مدام ارزش خود را
از دست می‌دهند و اغلب پایان آن نیز نزدیك نیست. حتی اگر به امید بهبود
وضعیت، سرمایه‌گذاری كنید قبل از اینكه شرایط بهتر شود ممكن است زیان
ببینید. بنابراین بیشتر سود‌دهی‌ها در فروش كوتاه‌مدت و سرمایه‌گذاری
مطمئن در اوراق بهادار با درآمد ثابت خواهد بود. سرمایه‌گذار ممكن است رو
به اوراق دفاعی بیاورد، (اوراق دفاعی اوراقی است كه تغییرات در روند بازار
بر عملكرد آنها كمترین تاثیر را دارد و در شرایط شكوفایی اقتصادی یا ركود
اقتصادی ثابت می‌مانند). آنها اغلب سهام دولتی هستند از قبیل سهام بخش
خدمات رفاهی و مردم بدون توجه به وضعیت اقتصادی آنها را می‌خرند.
●●نتیجه‌گیری
راه مطمئنی برای تخمین‌زدن روند بازار وجود ندارد، بنابراین سرمایه‌گذاران
باید پول‌های خود را در سرمایه‌گذاری‌های مناسب و با كیفیت سرمایه‌گذاری
كنند. در عین حال باید روند بلندمدت بازار را از طریق مسیر گذشته بازار
شناسایی كنند، چون كه بازارهای bull و bear تاثیر عمده‌ای بر سرمایه‌گذاری
شما دارند. بهتر است برای تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری و اینكه بازار
چه تاثیری بر سرمایه‌گذاری شما خواهد گذاشت كمی وقت صرف كنید. به یاد
داشته باشید در بلندمدت بازار بازدهی خوبی خواهد داد.