آینده زیر شاخه اقتصاد سیاسی

علم اقتصاد سیاسی (یا آنچنان که بعدها مشهور شد «انتخاب عمومی») در بلندمدت آینده درخشانی دارد. اما در کوتاه مدت وضعیتی که در سه دهه گذشته در آکادمی های اقتصادی پیرامون این رشته محقق شده و به رغم جهش اولیه پیشرفتی نامحسوس داشته، ادامه می یابد. من در این مقاله برخی از معضلات جدی که اقتصاد سیاسی در آتیه نزدیک با آن مواجه است را بیان می کنم. مشکلاتی که تحقیقات کنونی با آن مواجهند عدم توجه لازم به این موارد است:
۱) گزینه های سیاسی چند وجهی
۲) فقدان تعادل در بازی های سیاسی
۳) فقدان آگاهی عمومی به طبیعت بازی ها و
۴) فرآیندهای دینامیک پیچیده غیر خطی در سیستم اقتصادی سیاسی.
توجه به این موارد می تواند جهشی بزرگ در رشته اقتصاد سیاسی حاصل کند. علاوه بر این پاسخ هایی که برای هر یک از این بندها می توان در نظر گرفت در گرو توجه بیشتر به تحقیقات شاخه های دیگر علوم اجتماعی است که می تواند خود منفذی باشد برای خلق چارچوب تازه علمی. من با توجه به این چهار بند، بحثم را در قالب سیاست انتخابی پیش می برم.
● دستاوردهای گذشته
اقتصاد سیاسی با کار آنتونی داونز تحت عنوان «تئوری اقتصادی پیرامون دموکراسی»، تحقیق دانکن بلک با عنوان «تئوری کمیته ها و انتخابات» و «محاسبه رضایت» جیمز بوکانان و گوردن تولاک، مورد توجه محققان قرار گرفت. تنها با جست وجوی واژگان انگلیسی اقتصاد سیاسی در گوگل بیش از ۷۵ میلیون لینک به دست می آید؛ در حالی که اگر بخواهیم یک مبحث مشابه مانند «سیاست های تطبیقی» در علوم سیاسی را در گوگل جست وجو کنیم فقط ۹ میلیون لینک به دست می آید.
زمانی که من کارم را در این زیرشاخه از علم اقتصاد شروع کردم کمتر کسی با واژه «رای دهنده میانی» در تز داونز آشنا بود. پارادایم مسلط درباره «رفتار رای دادن» در بین دانشمندان علوم سیاسی آن زمان، «شناسایی حزبی» بود به این معنا که رای دهندگان به حزبی رای می دهند که از منظر اجتماعی معروف باشد و بتوان به آن اعتماد کرد. انتخاب بر مبنای بیشینه سازی تابع مطلوبیت تنها به اقتصاد خرد محدود شده بود تا آنکه اقتصاددانان توانستند آن را به زیرشاخه های علوم سیاسی نیز گسترش دهند. با این جهش بود که ژورنال هایی چون آمریکن پلیتیکال ساینس رویو و آمریکن جورنال پلیتیکال ساینس مقالات بسیاری با تکنیک های ریاضی و آماری چاپ کردند که بسیاری از محققان علوم سیاسی آنها را درک نمی کردند.
اما با وجود چنین آغاز پر شوری، تحقیقات در این زمینه پیشرفت معناداری نداشت. برای مثال، فرض آگاهی عمومی که از نظریه بازی ها گرته برداری شده بود، در بسیاری موارد نامربوط بود یا آنکه مدل ها نمی توانستند فرآیند های دینامیک غیر خطی را تبیین کنند.
● موانع آتی
تحقیق پیرامون انتخاب های اجتماعی، طی دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، طبیعتی بین رشته ای داشت که محققانی از علوم اقتصاد، روانشناسی و جامعه شناسی را در بر می گرفت، اما این روند با اشتیاق آتشین دانشمندان برای چاپ مقاله در ژورنال های برتر هر رشته از بین رفت. دیگر یک اقتصاددان نمی توانست برای چاپ مقاله در یک ژورنال برتر اقتصادی به منابع جامعه شناسی ارجاع دهد، زیرا به احتمال قوی مقاله اش رد می شد. اگر تا پیش از آن محققان کتاب می نوشتند و با گشاده دستی به منابع دیگر علوم مراجعه می کردند و چارچوبی بین رشته ای ارائه می دادند، اما حال آنان برای ارتقای شغلی برایشان بهتر بود که مقاله چاپ کنند. اگر ما مشتاق آنیم تا پیشرفتی عمده در اقتصاد سیاسی رخ دهد و سیاست گذاران از دستاوردهای علمی ما برای ساخت سیاسی بهره برند باید ساختار تحقیقات خود را چند وجهی و بین رشته ای کنیم. مدل های ما باید توسعه پیدا کنند و بتوانند با آمار قابل آزمون باشند.
بسیاری از مدل هایی که به تبیین بازی های سیاسی می پردازند، فرض اصلی شان آن است که سیاستمداران به دنبال انتخاب یا دوباره انتخاب شدن هستند. یک استثنا بزرگ در این مورد کار دونالد ویتمن است که می گوید ترجیحات حزب و کاندیدا قسمتی از یک بازی سیاسی بزرگ تر است. یک کار پر ارزش این است که بحث وی در یک «تئوری عمومی رقابت سیاسی» به کار گرفته شود.
مشکل دیگر ساده سازی بیش از حد در نظریه بازی های سیاسی است. مدل های اقتصاد سیاسی بیشتر توسط نظریه پردازان تئوری بازی ها توسعه می یابد و آنها از همان فرض آگاهی عمومی که در بازی های اقتصادی استفاده می کنند در تبیین بازی ها سیاسی نیز بهره می برند. اقتصاددانانی که مدل های سیاسی ارائه می دهند به ندرت به مقالات علوم سیاسی که منطبق بر روش تحلیلی تئوری های اقتصادی نیستند ارجاع می دهند. آنچه امروز متداول است ساخت مدلی است با چنان ساده سازی که یا کمتر ارتباطی با واقعیت پیچیده سیاست دارد یا اصلا ارتباطی ندارد و در عین حال ارتباطی نیز با کارهای تحلیلی ژورنال های علوم سیاسی نیز ندارد.
مساله دیگر، وابستگی سخت مدل های اقتصاد سیاسی به فرض عقلانیت محض است. مدل های آتی اقتصاد سیاسی باید از زیر شاخه های تحول گرای اقتصاد کنونی، مانند اقتصاد رفتاری بهره ببرند. یک کار جدید در این زمینه مقاله اندرولو است. وی می گوید: «بسیاری از مثال هایی که اقتصاددانان رفتاری در مقابل عقلانیت اقتصادی بدان اشاره می کنند- مانند گریز از زیان (Loss Aversion)، اعتماد به نفس بیش از حد، واکنش بیش از اندازه، حسابگری احساسی و دیگر کنش های رفتاری- می توانند در مدل هایی که فروض ساده ای درباره رفتار افراد دارند به کار روند و مدل هایی تازه را خلق کنند». مدل کردن تصمیم ها، در دنیای بی نظم بازی های سیاسی چالش مهمی است که اقتصاد سیاسی باید با آن روبه رو شود و با ساخت این مدل ها می تواند پیشرفت چشمگیری کند. مقاله لو به بررسی تئوری کارآیی بازار می پردازد، اما بحث وی می تواند برای تمام زیر شاخه ها مورد استفاده قرار گیرد.
ما همچنین باید بپذیریم که مدل های ساده خطی رایج در علم اقتصاد قدرت ناچیزی برای پیش بینی سیستم های اقتصادی دارند. سیستم هایی که امروز شواهد عملی بسیاری نشان می دهند که غیرخطی هستند. فرآیندهای غیرخطی وابسته به مسیر گذشته هستند بدین معنا که واکنش به یک شوک مشابه در دو دوره مختلف، متفاوت است، هر چند پارامترهای مدل یکسان باشند. این خصلت غیر خطی بودن باعث می شود تا پیش بینی حتی در کوتاه مدت نیز بسیار سخت باشد. مدل های ساده نظریه بازی ها در اقتصاد قادر به لحاظ کردن این خصوصیت نیستند و به طور مشابه این مدل ها در چارچوب اقتصاد سیاسی نیز نمی توانند فرآیند های غیرخطی را در نظر بگیرند.
این احتمال وجود دارد که مدل ها و برازش های خطی پیش بینی های مساعدی از فرآیند های غیر خطی داشته باشند اما مشکل آنجاست که راهی برای تشخیص زمانی که این پیش بینی ها بسیار اشتباه هستند، وجود ندارد. فراتر از این، استفاده از مدل های خطی برای پیش بینی فرآیند هایی که به طور گسسته غیر خطی هستند، بسیار بحث بر انگیز تر از مواردی است که فرآیند ها همواره غیر خطی هستند.
سیستم های سیاسی علاوه بر اینکه به طور فزاینده ای غیر خطی هستند دارای یک نااطمینانی اساسی به خاطر عدم وجود الگویی فراگیر در فرآیند های رای دادن، نیز هستند. در چهل سال گذشته محققان بسیاری این عدم وجود یک الگوی مرکزی را در مقالات مختلف نشان داده اند. شاید زمان آن فرا رسیده که ما با نتایج تئوریک عدم وجود تعادل در سیستم های سیاسی روبه رو شویم. بگذارید تحلیل های تعادلی را پشت سر بگذاریم و شروع به توسعه مدل های پویا و دینامیکی برای سیستم های سیاسی کنیم که قادر به پیش بینی هایی حتی در کوتاه مدت هستند و فراتر از این رویم که «فردا مانند امروز است مگر آنکه اتفاق عجیبی رخ دهد».
مطالعه سیاست سخت ترین کار در علوم اجتماعی است. سیستم سیاسی مقیاس اقتصاد را تعیین می کند و در عین حال برای مبارزات سیاسی از منابع اقتصاد بهره می گیرد و انواعی از مصالحه ها را برای ثبات اقتصادی و سیاسی ایجاد می کند و تحلیل این فرآیند های چند وجهی کاری بسیار سهمگین است. فراتر از این انتخاب های گروهی است که در طول انتخاب های فردی در حوزه سیاست رخ می دهد و محقق باید آنها را تحلیل کند و مساله دیگر بحث هیجاناتی است که به اندازه سود شخصی در عالم سیاست مهم است و باید روی آن کار کرد.
امر دیگر آنکه بازی های سیاسی و اجتماعی پیچیده تر از آن هستند که فرض آگاهی عمومی بدین معنا که همه بازیگران از تمامی وضعیت های بازی آگاهی دارند کاربرد داشته باشد.
زندگی پیچیده است و بنابراین ما برای رسیدن به بینش هایی راهگشا نیاز به ساده سازی تحلیل خود داریم. هنر تحقیق این است که به چنان ساده سازی دست یابد که مبتنی بر شواهد و مشاهدات باشد. پیشرفت در شاخه اقتصاد سیاسی نیاز به توجه به مواردی دارد که در این مقاله ذکر شد و در عین حال ساده سازی های متناسب با واقعیت را نیز باید لحاظ کند.
تعمق در تئوری های اقتصاد سیاسی کمکی است به سیاست های ملی یک برنامه سازماندهی شده برای توسعه روش های علمی اقتصاد سیاسی می تواند نقش کلیدی در سیاست های دفاعی و خارجی ایفا کند. رهبری سیاسی در بسیاری از کشور ها سرانجام به این نتیجه خواهد رسید که برای سیاستگذاری هایش نیازمند آن است که بینش علمی اقتصاد سیاسی را به کار برده و آن را با کمک های مالی خود و ایجاد مرکز علمی خاص توسعه دهد.
این مرکز علمی باید دارای چند خصوصیت باشد. اول آن که باید مستقل از تحولات سیاسی روزانه که خاصیت زندگی سیاسی هر دولتی است، باشد. دوم آن که نیازمند ریاستی است که دارای تحصیلات کلاسیک لیبرالی باشد و در عین حال درک قوی و علاقه وافر به علوم اجتماعی داشته باشد و در عین حال بتواند عالمان مختلف در علوم اجتماعی را هدایت کند.
من نمی دانم اول کدام کشور و در چه زمانی به این کار دست خواهد زد، اما می دانم این امر اتفاق می افتد و وقتی یک کشور این کار را انجام داد دیگران از آن پیروی خواهند کرد.
ملوین هینچ
مترجم: پویا جبل عاملی
منبع: دانشنامه اقتصاد سیاسی آکسفورد
توضیح مترجم: از آنجا که امروز محققان بیشتری در کشورمان اشتیاق به تحقیق در مباحث انتخاب عمومی و اقتصاد سیاسی پیدا کرده اند این مقاله ترجمه شده است تا آنان با راه آتی تحقیقات در این زیرشاخه از علم اقتصاد آشنا شوند. خواننده برای درک تمامی قسمت های این مقاله نیاز به اطلاعات پایه ای درباره اقتصاد سیاسی دارد

اپلیکیشن اندروید تلگرام اینستاگرام